فهرست ده کتاب پرفروش کودک
در نمایشگاه کتاب، دو دسته خریدار کتاب وجود دارد (نمیگویم «دو دسته داریم» و میگویم «دو دسته خریدار وجود دارد»؛ چون هدف خیلیها از رفتن به نمایشگاه کتاب، اصلا خریدن کتاب نیست.بنابراین آنها را از دستهبندی خودمان بیرون میگذاریم).
دستهی اول آنهایی که عشقی به غرفههای مدنظرشان سر میزنند و هر کتابی را که چشمشان گرفت یا راهنماها بهشان معرفی کردند، میخرند و دستهی دوم آنهایی که از قبل یک فهرست پر و پیمان آماده کرده، نشانی غرفههای موردنظر را از راهنماها گرفته و از روی نقشه، یک مسیر راهبردی برای رسیدن به بیشترین بهرهوری را انتخاب میکنند.
اگر هدف ما از رفتن به نمایشگاه، خرید کتاب برای بچههایمان باشد نه خودمان، خیلی هم راحت نیست که از دستهی دوم باشیم. از طرف دیگر در بیشتر اوقات نمیتوانیم بچهها را مسئول کنیم و بگوییم: «خودت بنشین و بگرد و ببین کدام کتابها را دوست داری تا من برایت بخرم.»
البته من تجربهی بچهداری ندارم، ولی تصور میکنم که اگر روزی مادر شوم، ترجیح میدهم از قبل جستوجو کنم تا ببینم چه کتابهایی برای فرزندم مناسبتر و با علایق او و ارزشهای خانواده سازگارتر است. برای همین فهرستی آماده کردهام که فکر میکنم به کار شما هم بیاید؛ 10 کتاب پرمخاطب و خوب برای کودکان.
1- دختری که ماه را نوشید
بیشتر بچهها به داستانهای خیالی و افسانهها علاقه دارند. بعضی پدر و مادرها از این میترسند که خواندن داستانهای فانتزی، فرزندانشان را از واقعیت دور کند یا باعث شود آنها نتوانند مرز خیال و جهان واقع را تشخیص دهند، اما بپژوهشهای انجامشده نشان میدهد که نهتنها این نگرانیها بیمورد است و بچهها بهخوبی قدرت تشخیص این مسائل را دارند؛ بلکه خواندن داستانهای فانتزی مزایای خیلی زیادی هم برای بچهها دارد.
بیشتر بخوانید: مجموعه کتابهای کودک و نوجوانی که باید در هر خانه باشد
دختری که ماه را نوشید، بیشتر شبیه یک افسانه است. از آن قصههایی که مادربزرگها قبل از خواب برای بچهها تعریف میکنند. داستانی که توی آن روستاهای عجیب و جنگلهای تودرتو و جادوگرهای پیر وجود دارد. البته که جادوگر پیرِ «دختری که ماه را نوشید»، از آن بدجنسها نیست که قیافه ترسناکی دارند و علیه روستاییان توطئه میکنند و بچهها را میخورند.
در این داستان، جادوگر کسی است که بچههای رهاشده را نجات میدهد و به آنها نورِ ستاره میخوراند. داستان از آنجایی شروع میشود که یکی از بچهها تصادفا به جای نور ستاره، نور ماه را میخورد و میشود دختری که ماه را نوشید.
داستان دختری که ماه را نوشید، پر است از ماجراجویی و امید و تلاش برای آیندهای بهتر.
2- مجموعه هشت جلدی قصههای خوب برای بچههای خوب
بعید میدانم پدر و مادری در ایران وجود داشته باشد که اسم مجموعهی «قصههای خوب برای بچههای خوب» به گوشش نخورده باشد یا حتی یک جلد از آن را مطالعه نکرده باشد.
داستانهای آقای «مهدی آذریزدی» برای سالهای متمادی همدم بچههای ایران بوده و چیزهای زیادی به آنها یاد داده است. نمیخواهم بگویم بهترین داستانهای ایرانی هستند، ولی به نظرم خواندن آنها برای بچههای امروز هم خالی از لطف نیست و میتواند بند و پیوندی باشد به تاریخ ادبیات کودک و نوجوان در ایران.
3- خدایا اجازه
احتمالا هرکس که چند ساعتی را با یک کودک گذرانده باشد، میداند که بچهها تا چه حد کنجکاو هستند و گاهی چه سؤالهای سختی از آدم میپرسند. اگر کودک مذکور یکی از بچههای دوست و فامیل و امثال آنها باشد، آدم در مواجهه با این سؤالات سخت حوالهاش میدهد به پدر و مادرش و میگوید: «نمیدونم خاله، برو از مامان و بابا بپرس.»
و اصلاً کار درست هم همین است. ولی تکلیف پدر و مادر طفلک چه میشود؟ آنها که دیگر نمیتوانند بچه را به کس دیگری واگذار کنند.
کتاب «خدایا اجازه» میتواند دربارهی برخی سؤالاتی که بچهها در رابطه با خدا دارند، کمکدست پدر و مادرها باشد. نویسندهی کتاب تحقیقات زیادی در این زمینه انجام داده که چه سؤالاتی بیشتر از همه ذهن بچهها را درگیر میکند و بعد آنها را در غالب پرسش و پاسخهایی ساده و روان بین بچهها و خداوند به رشتهی تحریر درآورده است.
بیشتر بخوانید: انتخاب کتاب مناسب برای کودکان
البته که کتابهایی مثل خدایا اجازه، نمیتوانند تنها منبع و محل اتکای والدین باشند و آنها باید خودشان را آمادهی روشن کردن برخی مفاهیم یا پاسخ به پرسشهای جدیدی که برای بچهها پیش میآید، بکنند.
4- مجموعهی کلاس اولی، کتاب اولی
خواندن و شنیدن و در کل آشناشدن با واژههای جدید، یکی از چیزهایی است که باعث میشود بچهها در مسائل متفاوتی پیشرفت کنند. هر چهقدر یک بچه واژههای بیشتری ببیند و بخواند، در خواندن و نوشتن تواناتر میشود، در دیکته پیشرفت میکند، بهتر صحبت میکند و در نهایت هم بهتر فکر میکند. پس افزایش دایرهی واژگان، بهویژه در دوران کودکی، یک مسألهی مهم و حیاتی است.
کتاب یکی از ابزارهایی است که میتواند از این جهت بسیار مفید باشد. اما مشکلی وجود دارد و آن هم این است که در یکیدو سال اول دبستان که بچهها به کمک بیشتری احتیاج دارند، مواد آموزشی کمتری وجود دارد. مثلاً اگر یک بچهی کلاساولی که تازه دارد خواندن را یاد میگیرد و هنوز تمام حروف الفبا را بلد نیست، کتابی را باز کند و بخواهد آن را بخواند، حتی با کمک یک بزرگتر هم خیلی موفق نمیشود؛ زیرا کلی حرف هست که هنوز یاد نگرفته. اینجاست که مجموعهی «کلاس اولی، کتاب اولی» وارد کار میشود.
کتابهای این مجموعه به دقت و بر اساس دروس کتاب فارسی تدوین شدهاند تا کودکان بتوانند با حداقل کمک بزرگترها، کتابها را بخوانند و مهارتهای زبانیشان را افزایش بدهند.
داستانهای ساده و در عین حال جذاب، تصاویر زیبا و زنده و تمرینهای آخر کتاب، همگی باعث میشوند که خواندن داستانهای کلاس اولی، کتاب اولی برای بچهها جالبتر و سادهتر باشد. البته که همچنان حضور یک بزرگتر و کمکهای او، بهویژه در اوایل مسیر لازم است تا بچهها کمکم راه و چاه کار را یاد بگیرند.
5- لینالونا
کتابهای خانم «کلر ژوبرت» به داستانهای ساده و زیبا و تصاویر رنگارنگ و جذابشان معروفند. معمولاً اینطور است که آدم کتاب را باز میکند و نمیفهمد چه شد که توی آنهمه تصویر غرق شد.
«لینالونا» هم از این قاعده مستثنا نیست. داستانی ساده و کوتاه که میتواند بچهها را به فکر فرو ببرد و شاید در همان لحظه بعضی چیزها برایشان روشن نشود، اما درهایی را به روی آنها باز میکند تا به برخی مسائل، از دید دیگری نگاه کنند.
لینالونا داستان جنگلی است که همهی افراد آن یک شکل هستند، به جز یک نفر به اسم لینالونا. حالا اینکه لینالونا چهطور قرار است با متفاوت بودن رنگ مویش با تمام ساکنان جنگل کنار بیاید و چه چارهای برای این مسأله بیندیشد، چیزی است که در داستان مشخص میشود.
6- مجموعهی فرانکلین
کتابهایی که تلاش میکنند به زبان ساده و از راه داستان برخی مهارتهای زندگی را به کودکان بیاموزند، کم نیستند. میتوانید در هر کتابفروشیای چندتایی از آنها را پیدا کنید که با طرح و رنگهای مختلف و برای سنین متفاوت تهیه شدهاند و گوشهی مغازه منتظر شما نشستهاند. یکی از این کتابها (یا بهتر است بگویم چند تا از آنها) کتابهای مجموعهی «فرانکلین» هستند.
فرانکلین یک بچهلاکپشت ماجراجو است که با پدر و مادر و خواهرش زندگی میکند و در هر یک از کتابهای مجموعه، اتفاق متفاوتی را تجربه میکند. مثلاً در یکی از کتابها گم میشود یا در دیگری یک دوربین عکاسی پیدا میکند و...
یکی از جذابترین ویژگیهای این مجموعه، داشتن تصاویر دلانگیز و زندهای است که صفحات کتاب را تزئین کردهاند. البته لحن ساده و روان کتاب هم مهم است که باعث میشود بچهها بتوانند بهراحتی آن را بخوانند و بهخوبی با فرانکلین و داستانهایش ارتباط برقرار کنند.
7- ماتیلدا
نمیدانم اصلاً میشود کسی با ادبیات کودک سروکار داشته باشد و اسم «رولد دال» را نشنیده باشد؟ من که بعید میدانم. خالق آثار پرطرفدار و جذابی مثل «چارلی و کارخانه شکلاتسازی»، یکی از بزرگترین نویسندگان کودک در سطح جهان است که کتابهایش در کشورهای مختلف و در طی زمان، محبوب تعداد زیادی از بچهها و حتی بزرگسالان بوده است. من افراد زیادی را دیدهام که گفتهاند، کتاب «ماتیلدا» بوده که در کودکی آنها را کتابخوان کرده. پس اگر شما هم بهدنبال کتابی هستید که کودکتان را به کتاب و کتابخوانی علاقهمند کند، شاید بهتر باشد ماتیلدا را هم در نظر بگیرید.
ماتیلدا داستان دختربچهای بسیار باهوش است که به کتاب خواندن علاقهی زیادی دارد، ولی برعکس بیشتر خانوادهها، خانوادهی او اصلاً از کتاب خواندن او راضی نیستند و ترجیح میدهند که او وقتش را صرف کارهایی مثل تماشای تلویزیون بکند. اما ماتیلدای کوچک داستان ما به این راحتی تسلیم نمیشود و حاضر است برای بودن در کنار کتابهای عزیزش، خطرات زیادی را به جان بخرد.
تصویرگری «کوئنتین بلیک» جذابیت این کتاب را دوچندان و لذت خواندن آن را هم برای بچهها و هم برای بزرگترها خیلی بیشتر کرده است.
8- نقطه
بعضی آدمها فکر میکنند کمالگرایی مشکلی است که فقط آدمبزرگها درگیرش میشوند، ولی راستش اینطور نیست. بچهها هم میتوانند به نوبهی خود درگیر کمالگرایی و اضطراب ناشی از آن بشوند و گاهی چون کلمات مناسبی برای توضیح احساسشان نمییابند، حتی بیشتر هم سختی میکشند. البته این برداشت من است و ممکن است خوانندگان دیگر، نظر متفاوتی دربارهی موضوع کتاب داشته باشند.
آقای «پیتر اچ. رینولدز» که همواره با کتابهای تصویری زیبا و خواندنیاش زندگی را برای بچهها و بزرگترها شیرین میکند، در کتاب «نقطه» دستش را روی این مشکل گذاشته و راه حلش هم این است که «اگر نمیتوانی یک نقاشی خیلی زیبا بکشی، الان فقط یک نقطه بکش».
شاید گزاف نباشد بگویم که خواندن این کتاب برای هیچکس خالی از لطف نیست و دستکم میتواند برای چند دقیقه، لبخندی روی لب خوانندهاش بیاورد و قدری دلش را روشن کند.
9- بچهای که نمیخواست آدم باشد
یکی از دغدغههای برخی از خانوادههای مذهبی، آشنا کردن فرزندانشان با شخصیتهای مهم اسلام است. متأسفانه محتوای با کیفیت و مناسب کودک در این حوزه خیلی هم راحت پیدا نمیشود؛ چه فیلم و انیمیشن بخواهیم و چه کتاب داستان و...
بچههای زیادی ممکن است با مستقیمگویی که شیوهی غالب محتواهای این حوزه است، ارتباط برقرار نکنند و گاهی حتی برایشان دافعه هم دارد.
اگر شما هم بهدنبال کتابی هستید که کودکتان را با ظرافت با برخی مفاهیم فطری اسلام مثل مهربانی و صداقت آشنا کند و در این راه گریز لطیفی هم به شخصیت پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) بزند، طوری که توی ذوق بچه نخورد، «بچهای که نمیخواست آدم باشد» برای شماست (البته اگر شما والد یا مربی کودک هستید). بهتر است پیشزمینهای از داستان ندهید تا کودک بهمرور با آن همراه شود و به درک مناسبی دست پیدا کند.
بچهای که نمیخواست آدم باشد، داستان یک شتر یکساله به نام «بچه» است که آرزویش این است که جهانگرد شود و کلی خاطره جمع کند. بچه با زبان عجیبوغریب و بامزهاش و بگومگوهایی که با صاحبش که پسربچهای به نام «آدی» است دارد، خودش را در دل هر خوانندهای جا کرده و آنها را با خود همراه میکند.
10- مجموعهی قصههای دوستی
دوستیها در زندگی همهی ما اهمیت بسیاری دارند، ولی احتمالاً برای بچهها مهمترند. بنابراین لازم است که بچهها بهخوبی مهارتهای دوستیابی، ارتباط با دوست و حفظ آن را یاد بگیرند. کتاب در اینجا هم تنها راه حل نه، ولی قطعاً یک ابزار مؤثر است که میتواند والدین و مربیان را یاری کند.
در هر جلد از کتابهای مجموعهی «قصههای دوستی»، یک نویسنده و تصویرگر متفاوت از دید خودشان به دوستی نگاه کردهاند و ماجراهای متفاوتی را در رابطه با آن ساخته و تصویر کردهاند. ماجراهایی که هر بچهای ممکن است با خواندن آنها یاد مسائل بین خودش و دوستانش بیفتد و یا با انواع متفاوت دوستی و چیزهایی که خودش تابهحال تجربه نکرده، آشنا شود.
تنوع بالای مجموعهی قصههای دوستی از حیث موضوع، داستان و طرح و رنگ باعث میشود تا هر بچهای بتواند دستکم با یکی از جلدهای این مجموعه ارتباط برقرار کند و آن را دوست داشته باشد.
به پایان این فهرست دهتایی رسیدیم. تلاش بر این بود که نیازها و سلایق گوناگون در نظر گرفته شود تا هرکس با هر سلیقه و نیازی بتواند دست به انتخاب بزند. شما هم اگر گزینهای به ذهنتان میرسد که میتوان به این ده مورد اضافه کرد، ما را بیخبر نگذارید.
نمایشگاه کتاب خوش بگذرد.
به قلم "فاطمه حیدری"
کتابهای معرفی شده در این مطلب را میتوانید با کد تخفیف ارسال رایگان: blog1 از پاتوق کتاب خریداری کنید.
ثبت دیدگاه
دیدگاه کاربران