قصههای خوب برای بچههای خوب
مجموعه کتاب قصههای خوب برای بچههای خوب نوشتهٔ مهدی آذری یزدی، بازنویسی داستانهای کهن را به زبانی ساده و کودکانه برای کودکان انجام میدهد. اولین کتاب از این مجموعه که یک مجموعه 8 جلدی است، در سال 1335 توسط مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر منتشر شد. این اثر در سال 1342 (1963 میلادی) جایزهٔ یونسکو را از آن خود کرده و در سال 1345 جایزهٔ سلطنتی کتاب سال را از آن به ارمغان آورد. برخی از کتب این مجموعه به عنوان کتاب برگزیدهٔ سال توسط شورای کتاب کودک تصویب شدهاند. این اثر به زبانهای اسپانیایی، ارمنی، چینی و روسی نیز ترجمه شده است. به دلیل ارزشمندی کتب مهدی آذری یزدی در زمینهٔ ادبیات کودک، روز درگذشت او به نام روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده است.
معرفی مجموعه کامل قصه های خوب برای بچه های خوب
قصهها و حکایتها آدمها را با مفاهیم مختلف زندگی آشنا میکنند. حکایتها داستان نیستند اما شبیه داستانند و میتوان از دل آنها درسها و نکتههای اخلاقی پیدا کرد. اصولا درسی که حکایتها به مخاطبان خودشان یاد میدهند در سطرهای پایانی نوشته میشود و به عنوان نتیجهگیری به خواننده ارائه میشوند.
قصهها هم با اینکه با اصل داستاننویسی فاصله دارند اما همردیف داستانها به شمار میروند. قصهها سرگذشت افراد و قومها را بیان میکنند و مثل حکایتها در دل خود درسهای اخلاقی و تربیتی نهفته دارند.
ما حکایتها و قصههای خیلی خوبی را از گذشتگان خود به یادگار داریم. حکایتها و قصههایی که به خاطر نثرشان همیشه فقط در دسترس بزرگترها بودهاند.
«مهدی آذریزدی» نویسندهای است که دوست داشته بچهها و نوجوانان هم با این حکایتها آشنا شوند. برای همین بخشی از قصههای کتابهای معروف را برای بچهها بازنویسی میکند و مجموعۀ «قصههای خوب برای بچههای خوب» را مینویسد تا آنها را در همان سنین کودکی و نوجوانی با گنجینۀ حکایتها و قصههای خوب آشنا کند.
خواندن مجموعه قصههای خوب برای بچههای خوب؛ بچهها را با چند تا از بهترین کتابها آشنا میکند. آشنایی در سنین کمتر با این دست گنجینهها میتواند باب دوستی بچهها را با کتابهای خوب و اثرگذار باز کند و آنها را برای خواندن اصل این کتابها در بزرگسالی ترغیب کند.
مجموعۀ هشت جلدی قصههای خوب برای بچههای خوب شامل هشت جلد میشود:
- قصههای کلیله و دمنه
- قصههای مرزبان نامه
- قصههای سندباد نامه و قابوسنامه
- قصههای مثنوی مولوی
- قصههای قرآن
- قصههای شیخ عطار
- قصههای گلستان و ملستان
- قصههای برگزیده از چهارده معصوم علیهالسلام
در ادامه به معرفی جداگانه هر جلد از مجموعه هشت جلدی قصه های خوب برای بچه های خوب می پردازیم:
معرفی جلد اول قصههای خوب برای بچههای خوب: قصههای کلیله و دمنه
کلیله و دمنه کتابی است که در طی سالهای خیلی دور و بعد از چند ترجمه به دست ما رسیده است. اصل کتاب کلیله و دمنه تقریبا دو هزار سال پیش به زبان هندی نوشته شده است. بعد از هندی به زبان پهلوی ترجمه شد؛ بعد از آن به زبان عربی و حدود پانصد سال بعد از آن به زبان فارسی ترجمه شده است.
مهدی آذریزدی بیست و پنج قصه از صد قصۀ کلیله و دمنه را انتخاب کرده و آنها را با زبانی ساده برای بچهها نوشته است. بیشتر حکایتهای این کتاب از زبان حیوانات نوشته شده است. کلیله و دمنه نام دو شغال است.
بازنویسی حکایتها باعث شده حکایتها کاملا برای بچهها روان باشند. در پایان حکایت نکتۀ اخلاقی به صورت واضح و شفاف بیان میشود.
بخشی از کتاب قصههای کلیله و دمنه
"وقتی موش و زاغ و آهو به هم رسیدند سراغ سنگپشت آمدند و چون او را ندیدند فهمیدند که صیاد او را گرفته است. آهو از این بابت خیلی غمگین شد و گفت: «به خاطر اشتباه من بود که همه در زحمت افتادید و برای دیدار من بود که سنگپشت به چنگ صیاد گرفتار شد. حالا هیچ کاری هم نمیتوانیم بکنیم.»
زاغ گفت: «چرا نمیتوانیم؟ تا وقتی که گروهی با هم یکدل و متحد هستند و برای فداکاری و همکاری حاضرند، همه کار میتوان کرد.»"
معرفی جلد دوم قصههای خوب برای بچههای خوب: قصههای مرزبان نامه
مرزبان نامه هم مثل کلیله و دمنه یکی از کتابهای قدیمی و معروف است. نویسندۀ کتاب مرزبان نامه «مرزبان پسر رستم پسر شروین» و یکی از شاهزادگان طبرستانی است. اصل این کتاب به زبان طبرستانی یا همان مازندرانی نوشته شده است. دویست سال بعد از نگارش متن اصلی فردی به نام «سعدالدین وراوینی» این کتاب را به زبان فارسی به رشتۀ تحریر درآورده است.
چون کتاب کلمههای عربی مشکل و نثر پختهای دارد برای نوجوان سنگین است. آذریزدی اولین نفری است که این حکایتها را برای بچهها به زبان ساده مینویسد. نویسنده بیست و یک قصه از هفتاد قصه را انتخاب کرده و برای بچهها بازنویسی کرده است.
بخشی از کتاب قصههای مرزبان نامه
"ناگهان خروس صدای خروسی خود را سر داد و گربه خیال اینکه موش میخواهد بگریزد به یک حمله برجست و موش را به دندان گرفت.
موش گفت مگر به من قول نداده بودی که با هم دوست و یکدل هستیم.
گربه گفت: «چرا قول داده بودم، حالا هم دوست و یکدل هستیم؛ اما نتیجۀ دوستی گربه و موش همین است که میبینی.»"
معرفی جلد سوم قصههای خوب برای بچههای خوب: قصههای سندباد نامه و قابوسنامه
قصههای سندباد نامه و قابوسنامه سومین جلد از مجموعه قصههای خوب برای بچههای خوب است. قصههای این کتاب برخلاف دو کتاب قبلی از دو کتاب انتخاب و بازنویسی شده است.
کتاب سندبانامه هم مثل کلیله و دمنه بعد از چند ترجمه به دست ما رسیده است؛ دقیقا مثل همان کتاب اول به زبان هندی نوشته شده و بعد به زبانهای پهلوی و عربی و فارسی ترجمه شده است.
کتاب قابوسنانمه کمی با کتابهای دیگر متفاوتتر است. این کتاب را پادشاهی به نام کیکاووس پسر اسکندر پسر قابوس وشمگیر نوشته است. این کتاب که مسائلی تربیتی را در خود جای داده؛ شامل نصیحتهایی است که کیکاووس از طریق آن به پسرش ابراز داشته.
بخشی از کتاب قصههای سندبادنامه و قابوسنامه
"زنبور مغرور که میخواست افتخارات خود را به مورچه نشان بدهد مورچه را نیش گرفت و آورد دم دکان قصابی زمین گذاشت و گفت «اینجا باش و تماشا کن» بعد پرواز کرد و روی دنبۀ گوسفندی که به قلاب آویزان بود نشست. قصاب که آمد گوشت بردارد زنبور ترسید و بالاتر پرید. قصاب که از مزاحمت و وزوز زنبورها اوقاتش تلخ شده بود ساطور خود را بلند کرد و زد روی بدن گوسفند و چند تا از زنبورها را کشت."
معرفی جلد چهارم قصههای خوب برای بچههای خوب: قصههای مثنوی مولوی
جلد چهارم قصههای خوب برای بچههای خوب حکایتهایی از مثنوی معنوی است. کار مهدی آذریزدی در این کتاب متفاوتتر از باقی کتابهاست؛ چون باقی کتابها حکایت بودند و نویسنده همان حکایتها را بازنویسی کرده ولی چون اصل این کتاب به زبان شعر است نویسنده جدای از سادهسازی، حکایتها را به زبان نثر بازسازی کرده است و آنها را از نو ساخته است.
مولوی در کتاب خودش جدای از آوردن حکایتها و نقل آنها تلاش کرده است افکار خود را از طریق این حکایتها بیان کند. پس خواننده در این کتاب بیشتر از اینکه در حال خواندن داستان باشد دارد حال و احوال و افکار مولوی را از پس حکایتها میخواند. مولوی شاعر و حکیم و عارف است.
بخشی از کتاب قصههای مثنوی مولوی
"لقمان گفت: «همۀ حرفها در همین است، مردم همیشه خیال میکنند همۀ چیزهای خوب را با پول زیاد میشود خرید ولی پول زیاد اگر با عقل همراه نباشد به همراه خود ناراحتیهای زیاد میآورد.»"
معرفی جلد پنجم قصههای خوب برای بچههای خوب: قصههای قرآن
قرآن کتاب داستان نیست؛ کتاب تاریخ هم نیست، کتابی است برای راهنمایی آدمها برای پیدا کردن راه درست. با وجود این در دل خود داستانهایی را دارد. سرگذشت پیامبران و برخی اقوام در آن بیان شده است. مهمترین تفاوتی که این داستانها دارند این است که برگرفته از صحبتهای خداوندند. باقی کتابها را انسانها نوشتهاند اما قرآن کتابی نازل شده است و کلمه به کلمهاش حرفهای خداوند است.
مهدی آذریزدی برخی از سرگذشتهای قرآنی را انتخاب کرده است و آنها برای بچهها بازسازی کرده است. ریشه این قصهها از قرآن است. با خواندن این کتاب بچهها بیشتر با قصههای قرآنی آشنا میشوند. این قصهها احکام و دستورات دینی نیستند؛ بلکه سرگذشت آدمها هستند و در دل خود حقایقی دارند که دانستنشان باعث میشود بچهها با بخشهایی از قرآن آشنا شوند.
بخشی از کتاب قصههای قرآن
"یکی بود یکی نبود در آغاز خدا بود و غیر از خدا هیچکس نبود. خدا فرشتگان را آفرید و جهان را و زمین را آفرید. فرشتگان خدا را پرستش میکردند. خدا بر روی زمین گیاهان و جانوران را پدید آورد، در زمین آدمی نبود.
یک روز خدا به فرشتگان گفت: «میخواهم روی زمین نمایندهای خلق کنم و از خاک آدمی بسازم.»"
معرفی جلد ششم قصههای خوب برای بچههای خوب: قصههای شیخ عطار
مهدی آذریزدی در جلد ششم مجموعه قصههای خوب برای بچههای خوب باز کاری متفاوت کرده است. او در هر جلد سراغ یکی از کتابهای نویسندهها یا شاعرها رفته؛ اما در این کتاب به جای یک کتاب حکایتهایی از سه کتاب عطار را بازنویسی کرده است. برای همین عنوان کتاب به جای اینکه نام کتابی باشد نام خود عطار است.
عطار دکتر بوده و در نیشابور عطاری داشته ولی همه او را به شعرها و کتابهایش میشناسند. یعنی شهرتش بیشتر از اینکه به خاطر طبابتش باشد به خاطر شعر و آثار ادبی اوست.
مهدی آذریزدی بیست و یک قصه از کتابهای «منطقالطیر»، «مصیبتنامه» و «الهینامه» را انتخاب کرده و برای بچهها بازنویسی کرده است.
در این کتاب هم مثل سایر کتابها درسها و نکتههایی نهفته است.
بخشی از کتاب قصههای شیخ عطار
"دانیال گفت: «همین را پرسیدم که حسنعلی جعفر چکار کرده؟» و شیطان جواب داد که: «هیچی، آخر من شیطانم و لعنت شدۀ خدا هستم. روز اول هم که از خدا مهلت گرفتم در این دنیا بمانم برای کارهایم قرار مداری گذاشتهام؛ قرار شده است که تمام بدیها در اختیار من باشد و تمام خوبیها در اختیار دینداران. ولی این حسنعلی جعفر مرتب در کارهای من دخالت میکند. پایش را توی کفش من میکند و بعد دشنام و ناسزایش را به من میدهد."
معرفی جلد هفتم قصههای خوب برای بچههای خوب: قصههای گلستان و ملستان
زیبایی کار مهدی آذریزدی به این است که در هر جلد از مجموعۀ قصههای خوب برای بچههای خوب یک کاری متفاوت انجام میدهد. در کتاب قصههای گلستان و ملستان که جلد هفتم این مجموعه محسوب میشود در کنار بازنویسی بعضی حکایتهای گلستان به حکایتهای دیگری که به شیوه آن نوشته شدهاند هم پرداخته است.
گلستان سعدی به سبب اهتمامی که سعدی در نوشتن آن داشته کتابی بدیع و زیبا و همهپسند درآمده است. نویسندهها و شاعرهای زیادی وقتی دیدند که مردم سبک و سیاق کتاب گلستان را پسندیدهاند به تقلید از شیوۀ کاری او حکایتهایی را نوشتند ولی هیچکدامشان مثل گلستان اثر همهگیری نشد. مهدی آذریزدی در کنار حکایتهای گلستان بعضی از دیگر حکایتهایی که شبیه او نوشته شدهاند اما کمتر خوانده شدهاند را در این کتاب بازنویسی کرده است و در اختیار بچهها قرار داده است.
نکتۀ مشترک تمام جلدهای این مجموعه قصهها و درسهای نهان و آشکار درون آنهاست.
بخشی از کتاب قصههای گلستان و ملستان
"حاکم گفت: «من او را نمیشناختم؛ ولی حرف خوشمزهای زد که خوشم آمد. میدانی چه گفت؟ گفت من یکی را دوتا میبینم و هر چه به من برسد دو برابر خوشحال میشوم و دو برابر سپاسگزار میشوم و ثواب آن هم دو برابر میشود. من از این مضمون خندهام گرفت. این بود که دو برابر دیگران به او دادم، ولی نه، من او را نمیشناختم.»"
معرفی جلد هشتم قصههای خوب برای بچههای خوب: قصههای برگزیده از چهارده معصوم علیهالسلام
جلد هشتم این مجموعه هم کار متفاوت دیگری است. مهدی آذریزدی از لابهلای کتابهای گوناگون داستانهایی از امامان معصوم را پیدا کرده و آنها را به زبان سادهتری نوشته است. این کتاب هم مثل کتابهای کتاب قصههای قرآن ریشه در حقیقت و واقعیت دارد؛ برخلاف باقی جلدها که افسانه و قصه هم در آنها دخیل بوده است. قصههای برگزیده از چهارده معصوم هم با اینکه منبع آن بحث راهنمایی و ارشاد خواننده را دارد اما به دلیل کار نویسنده به قصه شبیهتر شده است. برای همین به قول نویسنده نمیتواند به عنوان منبع معتبر به آن مراجعه کرد اما قصه است و قصههای آن ریشه در واقعیت دارد.
زندگی چهارده معصوم سراسر درس است و شناختن چگونگی زندگی آنها میتواند بچهها را با آن بزرگان بیشتر آشنا کند. بیشک معصومین راهنمایان خوبی در جهت بندگی خدا هستند.
بخشی از کتاب قصههای برگزیده از چهارده معصوم
"یکی از دوستان از امام صادق علیهالسلام کلامی شنید و شگفت زده شد و گفت: «ای پسر پیغمبر این کلام گوهری است گرانبها.»
حضرت فرمود: «
کلام بهتر از گوهر است، زیرا گوهر سنگی بیش نیست و سخن ممکن است سودمند باشد."