شروع کتابخوانی + 17 راهکار عملی

قدم اول برای شروع کتابخوانی، اراده کردن است. اگر بخواهید وارد این مسیر شوید و در عزم خود راسخ باشید، می‌توانید به‌راحتی تبدیل به یک کتابخوان حرفه‌ای شوید. کتاب، غذای روح است و هر انسانی برای اعتلای روحی خود به کتاب خواندن نیاز دارد. اگر بارها این مسیر را آغاز کرده‌ و پس از مدتی خسته‌ شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. ماندن در این مسیر سخت‌تر ازر شروع آن است و شما با چند راهکار ساده می‌توانید به یک کتابخوان حرفه‌ای و باسواد تبدیل شوید. کافی است اراده کنید.

برای شروع کتابخوانی چه کنیم؟

همیشه یک کتاب همراه خود داشته‌باشید

تا به حال شده از خانه بیرون بروید و گوشی تلفن همراه خود را جا بگذارید؟ در واکنش به این فراموشی چه کار کرده‌اید؟ به خانه برگشته و گوشی را برداشته، یا تا اتمام کارتان مضطرب و عصبی بوده‌اید؟ امروزه با پیشرفت تکنولوژی و زندگی ماشینی، گوشی‌های هوشمند جز لاینفک زندگی بسیاری از افراد شده‌اند و تقریبا زندگی بدون استفاده از آن‌ها ناممکن است. حتما شما هم چنین احساسی به گوشی تلفن همراه خود دارید، مشکلی هم ندارد! اقتضای زندگی امروز است. اما آیا بهتر نیست چنین احساس نزدیکی و علاقه‌ای را با کتاب هم داشته‌باشید؟ برای شروع کتابخوانی باید تلاش کنید کتاب جزو لاینفک زندگی‌تان شود و همیشه و همه‌جا یک جلد کتاب همراه خود داشته‌باشید. این مهم‌ترین قدم برای شروع کتابخوانی است.

برای شروع کتابخوانی، عضو یک باشگاه کتابخوانی شوید

پیدا کردن افراد علاقه‌مند به حوزه کتابخوانی راهکار دیگری برای مقید کردن خود به کتابخوانی است. در شبکه‌های مجازی می‌توانید گروه‌های مختلفی را پیدا کنید که در آن افرادی هفتگی یا ماهانه به‌صورت مجازی یا حضوری در کنار یکدیگر جمع می‌شوند، کتاب می‌خوانند و برداشت خود را از آن کتاب بیان می‌کنند. عضویت در چنین باشگاه‌هایی می‌تواند شما را برای ادامه مسیر با شوق و ذوق بیشتری ترغیب کند.

بیشتر بخوانید: چگونه یک گروه کتابخوانی تشکیل دهیم؟

جای مناسب بدون حواس‌پرتی برای خود در محیط خانه و سر کار داشته‌باشید

به خودتان زمانی که کتاب می‌خوانید احترام بگذارید. این بد نیست که همیشه کتابتان دستتان باشد و در هر موقعیتی آن را بخوانید، اما بهتر است در اوایل مسیر برای افزایش تمرکز، یک مکان مناسب و ساکت برای خواندن کتاب انتخاب کنید. اگر بتوانید روی متنی که می‌خوانید تمرکز کنید، کتاب در جان شما می‌نشیند و به این فرایند علاقه‌مندتر می‌شوید. بنابراین در محل کار یا منزلتان محلی مناسب برای کتاب خواندن فراهم و سعی کنید خود را به کتاب خواندن در آن محل مقید کنید.

داشتن فهرست و دانستن کتاب بعدی برای مطالعه، به کتابخوانی شما شوق و سرعت می‌دهد

بهتر است برنامه‌ای برای کتاب خواندن داشته‌باشید. این که بدانید قرار است پس از پایان یافتن کتاب فعلی، چه کتابی را شروع کنید، به شما انگیزه مضاعف می‌دهد. می‌توانید با توجه به علاقه خود و پیشنهادهای دیگران لیستی از کتاب‌های مورد نظرتان تهیه کنید و گام به گام با آن پیش بروید. پس از پایان هر کتاب کنار لیست خود تیک بزنید و کتاب جدید را شروع کنید. بعد از مدتی می‌بینید چقدر به این اتفاق متعهد شده‌اید و تمام شدن لیست‌تان چقدر شما را خوشحال می‌کند.

روز مراجعه به کتابخانه را مشخص کنید

می‌توانید برای شروع کتابخوانی در یک کتابخانه ثبت نام کنید. مدت‌ها است قیمت کاغذ و به تبع آن، قیمت کتاب افزایش چشم‌گیری داشته و بسیاری از افراد نمی‌توانند همیشه تمام کتاب‌هایی که دوست دارند را خریداری کنند. مراجعه به کتابخانه بهترین جایگزین است چرا که هم با افرادی شبیه به خودتان آشنا می‌شوید، هم فضایی آرام و ساکت برای مطالعه فراهم می‌کنید و هم می‌توانید تمامی کتاب‌هایی که به هر دلیلی امکان خریدشان را ندارید، پیدا کنید و بخوانید. حتما برای مراجعه به کتابخانه برنامه‌ای مشخص داشته‌باشید و به برنامه خود متعهد شوید.

برای شروع کتابخوانی یک زمان اختصاصی برای مطالعه تعیین کنید

اگر برنامه‌ای برای به کتابخانه رفتن ندارید، بهتر است زمان مشخصی را به کتاب خواندن اختصاص دهید. این کار باعث می‌شود همیشه متعهد به برنامه‌تان باقی بمانید. کتاب خواندن آرامش زیادی به شما می‌دهد و به همین علت است که بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند شب‌ها پیش از خوابیدن این کار را انجام دهند. ساعت مناسب خودتان را پیدا کنید و در طول روز زمانی مشخص برای کتاب خواندن تعیین کنید.

با ذهن آرام سراغ مطالعه بروید

آرامش در مطالعه حرف اول را می‌زند. اگر بعد از هزاران درگیری فکری، با ذهنی که آشفته است و هنوز نتوانسته فرصت ریکاوری پیدا کند، سراغ کتاب خواندن بروید، حتما از این فعالیت زده می‌شوید. این مهم است که ذهن و روحتان را آماده کتاب خواندن کنید. آرامش روانی به شما کمک می‌کند تمرکز بیشتری داشته‌باشید و مطالب کتابی که می‌خوانید را بهتر درک کنید. اگر روز طولانی و سختی را گذرانده‌اید و احساس می‌کنید آمادگی روانی لازم را ندارید، سخت نگیرید و به خودتان کمی فرصت بدهید. پس از ریکاوری روانی و بازگشت آرامش به مغزتان می‌توانید کتاب خواندن را شروع کنید.

به مطالعه هنگام مسافرت یا قبل از خواب متعهد شوید

اگر به مسافرت بروید، غذا نمی‌خورید و نمی‌خوابید؟ یقینا نه. شما با این فعالیت‌ها در حقیقت جسم‌تان را تغذیه و برای ادامه فعالیت‌های روزمره آماده می‌کنید. کتاب هم غذای روح است و باید با این چشم به آن نگاه کنید. اگر قرار است به مسافرت بروید، از کتاب خواندن فرار نکنید. اتفاقا کتاب خواندن در سفر، شرایط آرامش روانی را به شکل بهتری فراهم می‌کند و می‌توانید با آن کمی خستگی روحتان را در کنید. بهتر است به این قضیه متعهد شوید و کتاب را به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر زندگی خود، حتی در سفر و پیش از خواب، بدانید.

برای شروع کتابخوانی به چالش‌های کتابخوانی بپیوندید

در فضای مجازی چالش‌های مختلفی برای کتابخوانی برگزار می‌شود. بسیاری از این چالش‌ها یک مسابقه هستند و معمولا در پایان به افراد برنده جایزه اهدا می‌شود. برخی دیگر تنها یک فرصت ویژه و ایده‌آل برای خواندن کتاب محسوب می‌شوند و بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند در این چالش‌ها برای افزایش انگیزه و مقید شدن به کتاب خواندن شرکت کنند.

روند اکثر چالش‌های کتابخوانی به این‌صورت است که افراد برگزارکننده با توجه به شرایطی یک کتاب را انتخاب کرده و از افراد علاقه‌مند برای خواندن کتاب و نقد و بررسی آن دعوت می‌کنند. این فرایند سبب می‌شود افراد علاقه‌مند به ژانرها و کتاب‌های خاص در محفلی دور هم جمع شوند و شروع به خواندن کتاب مورد علاقه‌شان کنند. اصولا در این چالش‌ها پس از مدتی اعضای شرکت‌کننده روند پیشرفت خود را به یکدیگر اطلاع می‌دهند و در پایان چالش، در ارتباط با محتوای کتاب هم‌اندیشی می‌کنند. اگر فردی اجتماعی هستید و ترجیح می‌دهید با گروه، کارهایتان را پیش ببرید، توصیه می‌کنیم برای یک بار هم که شده در این چالش‌ها شرکت کنید. مطمئنا اگر با افراد مناسبی این کار را انجام دهید، به آن علاقه‌مند خواهید شد و حتی ممکن است پس از مدتی با ایجاد یک دایره ارتباطی بتوانید چالش‌های کتابخوانی خودتان را برگزار کنید.

کتاب در فرمت‌های مختلف بخوانید؛ صوتی، کاغذی و الکترونیکی

در گذاشته کتاب‌ها تنها در نسخه کاغذی به چاپ می‌رسیدند و این مسئله مزایا و معایب خودش را داشت. از مزایای نسخه‌های کاغذی می‌توان به بوی کاغذ، حس خوب در دست گرفتن کتاب و تکمیل آرشیو کتابخانه اشاره کرد. اما این اتفاق خوب معایبی هم داشت! برای مثال ممکن بود کتاب طی حادثه‌ای از بین برود. یا فردی توان مالی خرید نسخه‌های ویژه و گران‌قیمت را نداشته‌باشد. حتی ممکن بود فردی به‌دلیل مشغله زیاد فرصت نکند کتاب مورد نظرش را بخواند و به همین علت هیچ‌وقت حتی کتابخوانی را شروع هم نمی‌کرد.

بیشتر بخوانید: بهترین های ادبیات ایران؛ 10 رمان ایرانی که باید بخوانیم

اما پیشرفت تکنولوژی در سال‌های اخیر باعث شد که 90 درصد کتاب‌ها نسخه الکترونیکی داشته‌باشند و اغلب‌ آن‌ها تبدیل به نسخه صوتی هم بشوند. نسخه‌های الکترونیکی به مذاق بسیاری از کتابخوانان خوش آمد. با وجود این نسخه‌ها دیگر نیاز نبود افراد همیشه یک یا چند جلد کتاب سنگین را با خود حمل کنند و می‌توانست با گوشی تلفن همراه هوشند، تبلت، لپ‌تاپ و کتابخوان‌های تخصصی، هزاران نسخه کتاب را همراه خود حمل کند، بدون این‌که خسته شود. این نسخه‌ها در حقیقت باعث شدند کتاب‌ها همیشه در دسترس‌ افراد علاقه‌مند قرار بگیرند و دیگر کسی به‌دلیل وزن زیاد کتاب یا قیمت بالای آن از کتاب خواندن نگذرد.

همچنین در حال‌حاضر موسسات زیادی در حال تهیه نسخه‌ صوتی کتاب‌های مختلف هستند. این موضوع برای کسانی که عمده وقت خود را در مسیر می‌گذرانند و یا ترجیح می‌دهند به شکل شنیداری از کتاب‌هایشان استفاده کنند، بسیار خوش‌آیند است. موسسات فرهنگی با همکاری گویندگان و بازیگران توانسته‌اند نسخه‌های صوتی بسیار باکیفیتی از کتاب‌ها تهیه و آن را در بازار عرضه کنند. اگر جز افراد علاقه‌مند به حوزه پادکست و کتاب صوتی هستید و نمی‌توانید در طول روز زمانی برای کتاب خواندن پیدا کنید، می‌توانید از نسخه‌های صوتی کتاب مورد علاقه‌تان در هر ساعتی از شبانه‌روز لذت ببرید.

کتابی که مفید نیست یا از آن لذت نمی‌برید را رها کنید

حتما لازم نیست کتابی که شروع می‌کنید را هر طور شده به پایان برسانید. به خودتان عذاب وجدان ندهید! ممکن است با پیشنهاد دوستی کتابی را خریداری کرده باشید و حالا پس از مدتی متوجه شوید به خواندن این کتاب علاقه ندارید و نمی‌توانید جذب آن شوید. در چنین شرایطی حتما لازم نیست کتاب را به پایان برسانید. فراموش نکنید شما به کسی کتاب خواندن بدهکار نیستید و حق دارید از کاری که انجام می‌دهید، لذت ببرید.

بیشتر بخوانید: بهترین کتاب ها برای مطالعه

اگر بخواهید لذت کتاب خواندن را فدای به پایان رساندن کتابی کنید که خواندنش اشتیاقی در شما به وجود نمی‌آورد، مطمئن باشید تا مدت‌ها از کتاب خواندن زده خواهید شد و تنها شخص متضرر ماجرا، شما خواهید بود. به روحیه‌تان احترام بگذارید و به صدایش گوش دهید. اگر کتابی باب طبع‌تان نیست، آن را کنار بگذارید و سراغ کتابی بروید که شما را سر شوق می‌آورد. در حقیقت شما باید برای خواندن کتاب در دست‌تان به شکلی اشتیاق داشته‌باشید که حتی نخواهید یک دقیقه آن را زمین بگذارید.

مطالعه باید به اندازه خوردن و نفس کشیدن برای شما طبیعی شود

همان‌طور که گفتیم، کتاب غذای روح است. شما با کتاب خواندن در حال اعتلای روح و ذهنتان هستید. تفاوت انسان با حیوانات و جمادات در تفکر کردن است و خواندن کتاب به شما در منطقی و درست تفکر کردن کمک می‌کند. شما باید تلاش کنید در یک لوپ درست کتابخوانی بیفتید، به شکلی که کتاب خواندن به اندازه باقی فعالیت‌های روزمره‌تان برایتان عادی باشد. این مهم تنها با شروع کتابخوانی و خواندن کتاب‌های درست و مناسب اتفاق می‌افتد. البته فراموش نکنید با خواندن هر نوع کتابی تبدیل به یک کتابخوان حرفه‌ای نمی‌شوید!

میان کتابخوانان یک ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گوید: «کتاب نخواندن بهتر از کتاب بد خواندن است». همیشه این نکته را آویزه گوشتان کنید و تلاش‌تان بر انتخاب کتاب‌های خوب باشد. کتاب بد و اصطلاحا زرد می‌تواند سلیقه شما را تغییر دهد و آن را رو به افول ببرد. سعی کنید روح‌تان را با خواندن کتاب‌های خوب اعتلا دهید.

کتاب‌هایی که می‌خوانید را به اشتراک بگذارید

تابه‌حال به بلاگر کتاب شدن فکر کرده‌اید؟ اصلا در فضای مجازی بلاگرهایی را دیده‌اید که کارشان کتاب خواندن و معرفی کتاب‌ها به دنبال‌کنندگانشان است؟ بسیاری از این افراد با خواندن کتاب‌های خوب و معرفی آن به دیگران در واقع در حال خدمت به اعتلای بشریت هستند. شما هم می‌توانید کتاب‌های خوبی که می‌خوانید را در فضای مجازی معرفی و به دیگران پیشنهاد دهید. فراموش نکنید انسان‌ها در قبال یکدیگر مسئول هستند و تشویق دیگر افراد به شروع کتابخوانی یکی از این مسئولیت‌های مهم اجتماعی است. می‌توانید در صفحه شخصی خودتان این کار را انجام دهید و یا یک صفحه مجزا را به شکل تخصصی به معرفی کتاب‌هایی که می‌خوانید، اختصاص دهید. مطمئن باشید این کار علاوه‌بر حس خوب، به شما انگیزه مضاعف برای مطالعه بیشتر می‌دهد.

ژانر خود را تعیین کنید

پس از مدتی کتاب خواندن و گردش در دنیای بی‌پایان کتاب‌ها می‌توانید ژانر یا ژانرهای مورد علاقه خود را پیدا کنید. با این کار در حقیقت به علاقه‌مندی‌های خودتان احترام بیشتری می‌گذارید و می‌توانید در حوزه مورد نظرتان یک دانش و سواد نسبی کسب کنید. ممکن است به ژانر تخیلی علاقه داشته‌باشید، ممکن است خواننده کتاب‌های تاریخی و سیاسی باشید، ممکن است ترجیح‌تان بر خواندن کتاب‌های روان‌شناسی باشد و یا ممکن است در فروشگاه برای خرید کتاب اول به سراغ قفسه ادبیات داستانی بروید. همه این‌ها به روحیات شما بستگی دارد و قابل احترام است. به روح خودتان اهمیت بدهید و با توجه به ژانر مورد علاقه‌تان تلاش کنید که کتاب مد نظرتان را پیدا کنید.

در شروع کتابخوانی با کتاب‌های کوتاه شروع کنید

برای شروع کتابخوانی می‌توانید با کتاب‌های کوتاه شروع کنید و لازم نیست از همان ابتدا سراغ «در جستجوی زمان از دست رفته» بروید! منظورمان این است که باید به خودتان فرصت دهید. قرار نیست از همان روزهای ابتدایی یک کتابخوان حرفه‌ای شوید. کتاب خواندن هم یک مهارت است و برای حرفه‌ای شدن در آن باید تمرین و ممارست داشته‌باشید. در وهله اول می‌توانید سراغ کتاب‌های کوچک بروید و خود را به خواندن آن‌ها ملزم کنید. پس از مدتی می‌بینید به این فرایند علاقه‌مند شده‌اید و کم‌کم می‌توانید کتاب‌هایی حجیم‌تر را به‌راحتی بخوانید.

کتاب‌های داستانی انتخاب بهتری برای شروع است

ادبیات داستانی یکی از جذاب‌ترین گونه‌های ادبی است. اصلا از قدیم‌الایام ذهن ایرانیان با روایات و حکایات در آمیخته است و همین موضوع سبب شده ادبیات داستانی برای اکثر مردم این سرزمین جذاب باشد. برای شروع کتابخوانی می‌توانید به.سراغ این حوزه بروید. تاریخچه ادبیات داستانی ایران بسیار غنی است و قرن‌ها داستان پشت این ادبیات خوابیده است. از گلستان سعدی گرفته تا رمان‌هایی که در دهه اخیر به چاپ رسیده‌اند.

بیشتر بخوانید: تمرین چندبار زندگی‌کردن | مروری کوتاه بر 7 داستان برتر خارجی

نقطه عطف تاریخ ادبیات داستانی ایران قرن 14 شمسی است. در این دوره نویسندگان بسیار بزرگی مانند صادق هدایت، صادق چوبک، محمود دولت‌آبادی، ابراهیم گلستان، صمد بهرنگی، غلامحسین ساعدی، سیمین دانشور، بزرگ علوی، هوشنگ گلشیری، بهرام صادقی، رضا براهنی و ... فعالیت‌های مختلفی داشته‌اند و به جرأت می‌توان گفت بهترین آثار ممکن تمام ژانرهای داستانی در حوزه ادبیات داستانی ایرانی وجود دارد و کافی است زمینه علاقه و نویسنده مورد علاقه‌تان را پیدا کنید. خواهید دید به چه شکل دچار این دنیای پهناور می‌شوید. علاوه‌براین اگر به ادبیات ملل هم علاقه داشته‌باشید، می‌توانید سرکی در ادبیات داستانی کشورهای مختلف مانند ژاپن، امریکا، انگلیس، روسیه و فرانسه که بسیار غنی است، بکشید.

کلام پایانی

شروع کتابخوانی سخت نیست، این ادامه مسیر و پایبند ماندن به این فعالیت است که کمی سخت به‌نظر می‌رسد. کافی است شروعش کنید و بهانه‌ای نیاورید. شما می‌توانید در مدت‌ زمانی کوتاه به یک کتابخوان حرفه‌ای تبدیل شوید.

منابع