به نام خداوند عزیزتر از جان

پیامبر اکرم (ص) در زمانه‌ای به پیامبری رسید که مردم آن زمان نه تنها برای دختران احترامی قائل نبودند بلکه در بعضی موارد نقل شده که دختری را زنده به گور کردند.
173 سال پس از بعثت ایشان، در خانۀ امام موسی کاظم علیه‌السلام دختری به دنیا آمد که نام او را «فاطمه» گذاشتند.
این بانو که به واسطۀ عصمت انتخابی خود از طرف برادرش امام رضا علیه‌السلام «معصومه» لقب گرفته است از نیک دختران عالم است.

او جایگاهش را نه به این دلیل که دختر و خواهر امام است به دست آورده؛ بلکه به خاطر دینداری و عالم بودن اوست که این چنین معروفیتی پیدا کرده است.
در وصف این بانوی بزرگ همین بس که بدانیم ایشان وقتی در شش سالگی  در غیاب پدر و برادرش جواب سوال‌های دینی مسلمانان را داده است؛ پدرش در وصفش سه بار گفته: «فداها ابوها». این همان جایگاه دخترانی است که پیامبر با دینی که آورد آن‌ها را از زنده به گور کردن نجات داد. 

در بین خواهران امامان معصوم دو خواهر هستند که رابطه‌ای خاص‌تر با برادرانشان داشتند و  اسمشان را بیشتر از بقیه شنیده‌ایم. اولین بانو خواهر امام حسین علیه‌السلام حضرت زینب سلام‌الله علیهاست و دومین بانو همین حضرت معصومه سلام‌الله علیها خواهر امام رضا علیه‌السلام است.

همانطور که وقتی نام امام حسین آورده می‌شود آدمی ناخودآگاه یاد حضرت زینب می‌افتد؛ وقتی نامی از امام رضا برده می‌شود ذهن ناخودآگاه یاد خواهر بزرگوار ایشان می‌افتد. مثل این می‌ماند که نمی‌توان حکایتی از این خواهر یا برادرها گفت ولی یادی از آن دیگری نکرد. این همان چیزی است که در رابطه با امام هشتم و خواهرش در کتاب‌هایی که قرار است آنها را معرفی کنیم اتفاق افتاده. 

در این یادداشت سه رمانی که دربارۀ حضرت معصومه سلام‌الله علیها نوشته شده‌اند را با هم مرور ‌می‌کنیم. بخشی از اطلاعاتی که دربارۀ این بانو در سه کتاب نوشته شده مشترک است اما هر نویسنده از زاویه نگاه متفاوتی به شناساندن این بانوی بزرگوار به مخاطب پرداخته است.

به سپیدی یک رویا اثر فاطمه سلیمانی ازندریانی از انتشارات کتاب نیستان

حضرت معصومه سلام‌الله به اخت الرضا معروف است. او که تنها خواهر تنی امام رضاست رابطه‌ای صمیمی با برادرش دارد.
«به سپیدی یک رویا» از جایی شروع می‌شود که مامون امام رضا را به پیش خود فراخوانده است و این دو خواهر و برادر از همدیگر دور شده‌اند.
داستان، خیلی خوب تلخی و سختی این جدایی را به تصویر می‌کشد و چگونگی سپری کردن زندگی خواهر بدون برادر تا لحظه‌ای که خواهر در پی دیدار امام و برادرش از دنیا می‌رود را شامل می‌شود.

«فاطمه سلیمانی ازندریانی» کتاب را از زبان یکی از کنیزان آن بانو به نام «سلطان» نوشته است.  انتخاب این زاویه دید تازه‌ باعث شده است داستان روند متفاوتی به خود بگیرد. خواننده از طریق سلطان با نوع ارتباط اهالی خانه؛ چگونگی رفت‌و‌آمدها؛ سختی‌هایی که بانو در دوری برادر می‌کشد و چگونگی شوق و رنجی را که حضرت معصومه برای رسیدن به برادر از خود بروز می‌دهد و تحمل می‌کند را برای ما بازگو می‌کند. 

بیشتر بخوانید: آشنایی با بهترین داستان های مذهبی و آیینی

زبان داستان، تاریخی و گاه ادبی است اما کاملا روان و صمیمی. خواننده می‌تواند با مطالعۀ این کتاب هم از خواندن یک داستان تاریخی زیبا لذت ببرد و هم به دلیل منابع مختلفی که نویسنده از آنها در نوشتن کتاب خود استفاده کرده است اطلاعات موثقی از زندگی و زمانۀ حضرت معصومه و برادرش امام رضا به دست آورد. 

بخشی از کتاب به سپیدی یک رویا:

فاطمه از وقتی نامه را خوانده بود، گویی بال درآورده بود. مثل پر سبک شده بود.  پس علی به معصومه‌اش اذن رفتن داده بود. شاید هم از این بالاتر. فاطمه را دعوت کرده بود. من هم که مثل وصله لباس فاطمه بودم. محال بود تنهایش بگذارم. خودش هم از همراهی من راضی بود. مادری اسمش را نمی‌شد گذاشت اما از کودکی زحمتش را کشیده بودم. به خواست خدا اگر راهی این سفر می‌شد، اولین همسفرش من بودم. 

دختر ماه اثر سارا عرفانی از انتشارات مدرسه

حضرت معصومه سلام‌الله بانویی دیندار و عالم است و یکی از بهترین بانوانی است که می‌تواند الگوی دختران و زنان دیگر باشد.
«دختر ماه» کتابی دربارۀ این بانوی والا مقام است. «سارا عرفانی» در این کتاب با قلمی ساده و روان زندگانی حضرت معصومه را برای نوجوانان نوشته  و ایشان را به مخاطبان خود معرفی کرده است.

 داستان از چگونگی ورود «تکتم» مادر حضرت معصومه به خانۀ امام موسی کاظم علیه‌السلام شروع می‌شود تا وفات بانو.  داستان در هجده فصل روایت می‌شود.
زیبایی کتاب به این است که برش‌های مختلفی از زندگی حضرت معصومه توسط نویسنده به تصویر کشیده شده است. عرفانی با کلماتش خیلی خوب بالا و پایین زندگی بانو و خانواده‌اش را از دل مستندات تاریخی بیرون کشیده و داخل قالب داستانی قرار داده است. 

مخاطب با خواندن این کتاب بانو را در جای‌جای زندگی‌اش می‌شناسد. از دردها و سختی‌هایی که کشیده آگاه می‌شود؛ از چگونگی برخورد حکومت عباسی با این خاندان آشنا می‌شود؛ از عالم بودن بانو و چگونگی پرداخت زکات این علم توسط ایشان باخبر می‌شود و در آخر هم از چگونگی به دیدار برادر رفتن ولی نرسیدن به او مطلع می‌گردد.  

نویسنده در کنار همۀ این‌ها با ذوق زیبایش صحنه‌های زیبایی را خلق کرده است که تصویرشان در ذهن مخاطب می‌ماند. 
با اینکه مخاطب اصلی کتاب نوجوان است اما بزرگترها هم می‌توانند از خواندن این کتاب لذت ببرند. 

بخشی از کتاب دختر ماه:

فاطمه اشک‌هایش را پاک کرد و آرام گفت: «احمد جان! چه زمانی به دیدار اماممان می‌رویم؟» 

- ان‌شاءالله به زودی خواهر جان! کمی اوضاع اینجا را سروسامان بدهیم؛ کتابت قرآن‌ها تمام شود...همراهانمان به سلاح علم و دانش مجهز شوند تا بتوانند از عهده شبهه‌ها برآیند. ان‌شاءالله به زودی عازم می‌شویم. 

دل فاطمه کمی آرام گرفت.

فصل فیروزه  اثر محبوبه زارع از انتشارات کتابستان معرفت

محبوبه زارع در فصل فیروزه از عشق سخن گفته است. فصل فیروزه کتابی عاشقانه است. عاشقانه‌ای که سیر عشق زمینی به آسمانی را خوب توصیف می‌کند. 

نوبسنده به زیبایی تمام «سیندخت» و ماجرایش را با استفاده از کلمات به تصویر کشیده است. سیندخت یک دختر زرتشتی است. همانطور که عشقش برایش مهم است اعتقاداتش هم برایش مهم است. او که تنها بازماندۀ یک سفر تجاری است همسفر کاروانی می‌شود که دارند به شهر عشق زمینی‌اش می‌روند؛ اما او در میانۀ راهِ این همراهی به عشق آسمانی می‌رسد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با بهترین کتاب های شعر مذهبی و آیینی

تفاوت فصل فیرزوه با دو کتاب دیگر این است که در این کتاب به داستان زندگی حضرت معصومه غیر مستقیم پرداخته شده است. در واقع داستان، داستان سیندخت است و در راستای زندگی سیندخت سرگذشت حضرت معصومه به خواننده منتقل می‌شود. 

در پی این تغییر و تحولی که برای سیندخت پیش می‌آید خواننده هم خوراک فکری خوبی برای تفکر به چگونگی ساحت مقدس عشق پیدا می‌کند.

بخشی از کتاب فصل فیروزه:

عشق موهبتی الهی است که تنها براساس ظرفیتی که خودت برای روحت رقم زده‌ای، اتفاق می‌افتد. دلیلش خودت هستی. در جست‌و‌جوی علتی نباش. عشق؛ خود بالاترین دلیل و راهنماست بر مقصدی که جز سعادت نیست. مبارکت باشد که عشق، در خانه‌ قلبت را کوبیده است. پاسخ به فطرت، آغاز رستگاری است.

به قلم "هاجر شهابی"

کتاب‌های معرفی شده در این مطلب را می‌توانید با کد تخفیف ارسال رایگان: blog1 از پاتوق کتاب خریداری کنید.