بهترین کتابهایی که رهبری تقریظ کرده اند
کتاب و کتابخوانی و میزان گرایش به مطالعه، امروزه یکی از شاخصهای توسعه به شمار میرود. از آنجا که تاریخ هیچ تمدنی خالی از کتاب و کتابت نبوده است، همه فرهنگها با کتاب آغاز میشوند و با کتاب رشد میکنند. رهبر انقلاب نیز توجه ویژهای به کتاب و کتابخوانی دارند. یکی از دغدغههای رهبری فرهنگ و ادبیات است و در نگاه ایشان کتاب و کتابخوانی باید یکی از ارکان زندگی خانوادهها و جامعه اسلامی باشد. ایشان درباره اهمیت کتاب میگویند: «در اهمیت عنصر کتاب برای تکامل جامعه انسانی، همین بس که تمامی ادیان آسمانی و رجال بزرگ بشری، از طریق کتاب جاودانه ماندهاند.»
تقریظ و تقریظ نویسی
تقریظ به معنی ستودن، مکتوب و مطلبی است که در تمجید کتاب یا نوشتهای مینویسند و شامل بیانیه و مطالبی است مختصر، جالب و به یادماندنی، سنتی ادبی که بیش از دوهزار سال قدمت دارد، اما موضوع تقریظ و تقریظ نویسی و لزوم پرداختن به آن از جمله مواردی است که میتواند مورد توجه هر فردی که به نوعی با کتاب و کتابخوانی سر و کار دارد قرار بگیرد. تقریظ شامل یک یا چند نوشته از شخصیتها یا شخص معروفی است که دارای حسن اشتهار باشند. کار تقریظ از یک نظر، معرفی نویسنده و محقق است و از سوی دیگر به معرفی خود اثر می پردازد.
همانطور که تقریظ نویسی، یکی از راههای نشر و ترویج دانش و فرهنگ و تشویق محققان و نویسندگان کار در عرصه نویسندگی است، معرفی کتابها با توجه به تنوع موضوعی آن به عنوان یک عامل مهم در ترویج فرهنگ کتابخوانی در ترغیب خوانندگان به منظور دنبال نمودن متن کامل آن دارای اهمیت بسیاری است.
تقریظ رهبری بر کتابهای دفاع مقدس
در ایران پس از انقلاب اسلامی تقریظ نویسی از سوی مقام معظم رهبری از در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 آغاز شد و از جمله حوزههای مختلفی که رهبری آنان را تأیید کرده و خوانندگان را به خواندن آنان ترغیب کرده و میکنند، کتابهای حوزه دفاع مقدس است که در این سالها مورد تأیید و ستایش قرار گرفته و ایشان برای برخی کتابها تقریظ نوشتهاند. ایشان از هر راهی در تلاشاند تا فرهنگ کتاب و کتابخوانی بهخصوص آثار مربوط به انقلاب و دفاع مقدس را گسترش دهند.
در این نوشته سعی داریم به معرفی برخی از کتابهای دفاع مقدس و مقاومت بپردازیم که رهبری برای آنان تقریظ نوشتهاند.
کتاب هایی که از طرف رهبری تقریظ دارند
1- فرمانده من
کتاب فرمانده من شامل هفت خاطره است که رزمندگانی همچون رحیم مخدومی، احمد کاوری، داوود امیریان، حسین گلچین، علی اکبر خاورینژاد، عباس پاسیار و هادی جمشیدیان از هشت سال دفاع مقدس و جبهههای جنگ عراق علیه ایران نوشته شده و دفتر ادبیات و مقاومت انتشارات سوره مهر آن را چاپ و منتشر کرده است. خاطراتی واقعی که در آنها به فرماندهان شجاع دفاع مقدس به عنوان شحصیت محوری روایتها پرداختهاند. از قضا همین صداقت و حقیقی بودن خاطرات سبب میشود مخاطب با آنها احساس همذاتپنداری بسیاری داشته باشد.
رهبری برای این کتاب تقریظی نوشتهاند که در زیر متن آن را میخوانید.
«السلام علیکم یا اولیاء الله و احبائه، السلام علیکم یا اصفیاءالله و خیرته، السلام علیکم یا انصار دین الله و اعوان ولیه...
ای آیتهای خدا، ای معجزههای ایمان، ای نشانههای تعالی جاودانه انسان، ای گلهای محمدی که فساد و آلودگی جهان امروز نتوانست از شکوفایی باز داردتان، برقی شدید و دنیای تاریک را روشن کردید، حجتی شدید بر آن کوتاهنظران که بالندگی انسان الهی را در عصر تسلط مادیت ناممکن میدانستید، خاطرهی مسلمانان صدر اسلام را زنده کردید و صدق و اراده و فنا فی الله را حتی پیش از آنان به نمایش گذاشتید. آنان به نفس پیامبر و نزول پیاپی آیات قرآن دل را گرم و جان را تازه میکردند. اما شما چه؟ حقا خلوص و تقوا را مجسم کردید و برای آن امام بحق که مظهر خلوص و تقوا بود سربازانی شایسته شدید ... سلام الله علیه و علیکم هنیئا لکم رحمة ربکم. کتبه بیمناه الوازره اسیر امانیة و ذلیل نفسه علی الحسینی غفرالله له و رحمة و حشر مع اولیائه و الحقه بهذه الزمره الطیبه. آمین. این کتاب در 13 رجب 1411 با چشمی لبریز اشک شوق و حسرت زیارت شد.»
2- همپای صاعقه
کتاب همپای صاعقه توسط حسین بهزاد و گلعلی بابایی نوشته و در 14 فصل تدوین شده. همپای صاعقه کارنامهای تاریخی و مستند از شکلگیری لشکر 27 محمد رسول الله (ص) است و نقش این تیپ را در دو عملیات بزرگ فتحالمبین، بیتالمقدس، همچنین لبنان بیان میکند.
همپای صاعقه روایتی از یک مقطع زمانی شش ماهه از جنگ تحمیلی، یعنی از ابتدای دی ماه 1360 تا اواخر تیر ماه گرم سال 1361 را بازگو میکند و توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. کتاب که در آن شهدا روایتگر اصلی قصه جنگاند و رهبری برای آن تقریظ مرقوم داشتهاند، با شیوهای روایی و داستانی اسناد و خوادث تاریخی را را برای خواننده روایت میکند و با آوردن مکالمات رودرروی فرماندهان و متن مکالمه شهید همت با حاج احمد متوسلیان، متن مذاکرات و تماسهای مخابراتی و بیسیمی، کتابی جذاب را پیشروی مخاطب میگذارد.
متن تقریظ رهبری را بر کتاب همپای صاعقه را در زیر میخوانید:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم
این یک کتاب منبع بسیار غنی و ارزشمند است که از آن میتوان دهها کتاب و فیلمنامه و زندگینامه استخراج کرد. لحظات و حالات ثبت شده در سراسر این کتاب، همان ظرافتهای حیرتانگیزی است که از مجموع آن، تابلوی پرشکوه و باعظمت عملیاتی چون فتحالمبین و بیتالمقدس پدید آمده و برترینهای هنر جهاد و ایثار و شجاعت و ابتکار را در مجموعهی نمایشگاه بینظیر هنرهای انقلاب اسلامی، نشان میدهد.
این مردان بزرگی که نام آنها بسی آسان بر زبان و دل غافل ما میگذرد، از جنس همان اخوان صفا و فرسان هیجائند که سید شهیدان سلاماللهعلیه آنها را با عظمت و سوز و مهر، مخاطب ساخت و از فقدان آنان غمگین بود. سلام خدا و بندگان برگزیده و فرشتگان و رسولان او نثار روح مطهر آنان باد. در روز و شبهایی از آبان و آذر 86 صفحه به صفحه و سطر به سطر مطالعه و نیوشیده شد.»
3- آب هرگز نمی میرد
حمید حسام که خود از رزمندگان جبهه بوده در کتاب «آب هرگز نمی میرد» سراغ جوانی نهاوندی رفته که اگرچه در ظاهر تحصیلات زیادی ندارد اما جبهه از او مردی میسازد تمام عیار! روایت زندگی میرزا محمد سلگی که رشادتها، رفاقتها و مجاهدتهایش در جایجای کتاب به شیرینی بیان میشود و مخاطب را با خود همراه میکند. کتاب که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده و رهبری نیز برای آن متنی نوشتهاند، علاوه بر مروری کلی بر عملیاتهای دفاع مقدس، حال و هوا و روحیه رزمندگان را نیز بهخوبی به تصویر میکشد.
متن تقریظ رهبری را بر کتاب آب هرگز نمی میرد را در زیر میخوانید:
«بسماللهالرّحمنالرّحیم
سلام بر یاران حسین (علیهالسّلام) و سلام بر لشکر انصارالحسین همدان؛ و سلام بر شهیدان، دلاوران، فدائیان، شیران روز و عابدان شب؛ و سلام بر شهید زنده میرزا محمد سُلگی و بر همسر باایمان و صبور او؛ و سلام بر حمید حسام که دردانههایی چون سُلگی و خوشلفظ را به ما شناساند. ساعتهای خوش و باصفائی را با این کتاب گذراندم و بارها با دریغ و حسرت گفتم:
درنگی کرده بودم کاش در بزم جنون من هم / لبی تر کرده زان صهبای جام پرفسون من هم
هزاران کام در راه است و دل مشتاق و من حیران / که ره چون میتوانم یافتن سوی درون من هم ...
در میان کتابهای خاطرات جنگ، این، یکی از بهترینها است. نگارش درست و قوی، ذوق سرشار، سلیقه و حوصله، همت بلند، همه با هم دست به کار تولید این اثر شدهاند. کتاب خانم ضرابی در شرح حال شهید عالیمقام علی چیتسازیان (اشاره به کتاب گلستان یازدهم) نیز دارای همین برجستگیهاست. این دو نفر از ستارگان اقبال همدانند.»
4- زنده باد کمیل
کتاب زنده باد کمیل روایتگر خاطرات محسن مطلق در روزهای جنگ است که توسط خود او نوشته شده است. کتاب از پادگان دوکوهه آغاز میشود و خاطراتی از گردان کمیل را برای مخاطب بیان میکند. «زنده باد کمیل» که خاطرات رزمندگان و عملیاتها را با جزئیات بیان میکند، توسط انتشارارت سوره مهر منتشر شده و رهبری نیز برای آن تقریظ نوشتهاند که متن آن در ذیل آمده است:
«بسم الله الرحمن الرحیم، از این نوشته عطر اخلاص به مشام میرسد. و چه زیباست که روایت صحنههایی که از اخلاص و ایثار سرشار است، نیز از سر اخلاص باشد. نویسنده فروتنانه خود را غالباً در پشت یاران شهیدش پنهان کرده است. خوشابهحال این جوانان نورانی که در یکی از استثناییترین فرصتهای الهی در تاریخ، بیشترین بهره را بردند و به مدد اراده و ایمان و فداکاری، به مدارج عالی انسانی رسیدند. این کتاب همچنین بهخاطر شیرینی زبان روایتش و طنزی که در خیلی جاها نمک نوشته کرده است، از بعضی دیگر از خاطرههای مکتوب، خواندنیتر است. باید ترجمه شود. 14 /11 /1370»
5- مقتل
عنوان کتاب ممکن است خواننده را به سمت و سوی کربلا بکشاند، اما وقتی کتاب را در دست میگیری و تورق میکنی، متوجه موضوع اصلی آن میشوی. «مقتل» هفت داستان جنگی است که ماجرای محاصره شدنِ عدهای رزمنده، کتک خوردن، شهادت و اسارت را بیان میکند و البته مقایسه آن اتفاقات با وقایع کربلا. مجموعه داستان «مقتل» که توسط محمد بکایی نوشته شده و انتشارات سوره مهر آن را منتشر کرده، در سال 1369 برنده جایزه اولین دوره کتاب سال دفاع مقدس شد و رهبری نیز برای آن تقریظ نوشتهاند که در ذیل آمده است:
«جزوهای به نام مقتل دیدم، که آن لحظههای حساس و تعیین کننده را شکافته بود؛ نقاطی که اصلاً مفاهیم اسلامی در آنجا خودش را نشان میدهد. در لشکرکشی، به عنوان کلان کار، چیزی از مفاهیم اسلامی دیده نمیشود. همه دنیا لشکرکشی میکنند. همه دنیا میجنگند. همه دنیا یک روز میبرند و یک روز میبازند. همه گریز دارند. همه هم حمله و فداکاری دارند. اما آنجایی که بهخصوص تفکر و روحیه و منش اسلامی خودش را مشخص میکند، جاهای خاصی است. آنجاها را جستن و روی آنها تکیه کردن و آنها را خوب بیان کردن، حقیقتا کار بسیار برجسته و مهمی است. خوشبختانه کارهای شما از همین قبیل است.»
6- خداحافظ کرخه
کتاب خداحافظ کرخه که به قلم داوود امیریان نوشته شده، به بیان خصوصیات رفتاری و اخلاقی رزمندگان میپردازد. رزمندگانی ناشناس که اکثر آنها بسیجیان گمنامی هستند که یا به شهادت رسیدهاند یا جانباز شدند و یا در گوشهای از این کشور زندگی میکنند. نویسنده که کتاب را در چهار بخش و هر بخش را به فصلهایی کوتاه تقسیم کرده، با زبانی صمیمی و ساده حال و هوای رزمندگان هنگام عملیات، قبل و بعد از آن، پشت جبهه و فضای کلی جبههها را بیان میکند. کتاب توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده و رهبری برای آن متنی نوشتهاند که در ذیل آمده است:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این کتاب شیرین و ساده، زندگی و احساس و جهتگیریهای بسیجی را بهخوبی تشریح میکند. نویسنده که خود یک بسیجی با همهی بار فرهنگی این کلمه است، با بیان بعضی از جزئیات بهظاهر کم اهمیت، آن امر مهم را تصویر و ترسیم کرده است. با اینکه جوانی کم سن و سال است، بسی پختهتر از عمر خود مینویسد و میاندیشد. گاه در نقل حوادث، تسلسل طبیعی و منطقی رعایت نشده است. باری، این یکی از کتابهای خیلی خوب در مجموعه خاطرهها است. 20 / 12 /1370»
7- حماسه هویزه
نصرتالله محمودزاده در کتاب «حماسه هویزه» خاطرات داستانی عملیات هویزه در دیماه سال 1359 را بیان میکند. نویسنده با بیانی جذاب روایت حماسی و پر جاذبه هویزه را برای خواننده نشان میدهد و دلاوریهای مجاهدان عاشورایی آن را برای مخاطب به تصویر میکشد. رهبری برای کتاب «حماسه هویزه» که در ابتدا توسط انتشارات عماد فردا منتشر و در سالهای بعد توسط انتشارات شهید کاظمی تجدید چاپ شد، تقریظی نوشتهاند که بخشی از آن را در ذیل میخوانیم:
«درسی که این خاطرۀ حماسهآمیز و جانگداز میدهد پیام جاودانهای برای همۀ ملتها و نسلهاست. درس مقاومت مردانۀ انسانهای بزرگی است که ارادۀ پولادین و قدرت والای بشری خود را به ارادۀ الهی متصل ساختند و آگاهانه قدم در میدان فداکاری نهادند و صحنۀ نبرد با دشمن اسلام را با خون خود رنگین ساختند. بیشک اگر لحظات پرمعنا و پرماجرای هریک از این شهادتها ثبت میشد و چنانکه در این یادداشتها آمده به چشم میآمد، غنیترین میراث معنوی برای تاریخ بهجا میماند. افسوس که بدین مهم بهقدری که باید همت گماشته نمیشود؛ لذا این نوشتهها را که در نوع خود بسیار کمنظیر است باید قدر دانست.»
8- مدال و مرخصی
بیشتر کتابهای حوزه دفاع مقدس از زبان رزمندگان ایرانی نوشته شدهاند، اگر هم از زبان اسرای عراقی نوشته شده باشند، به عملیاتها و رفتارهای خودشان پرداختهاند. اینکه بخواهی از زاویه یک اسیر عراقی از رشادتهای رزمندگان ایرانی بخوانی، شاید یک کار منحصر به فرد باشد که هدایتالله بهبودی نویسنده حوزه دفاع مقدس به آن پرداخته است. کتاب مدال و مرخصی مجموعه خاطرات روایی - داستانی یک اسیر عراقی است که در یازده خاطره، دیدههای خویش را از سالهای جنگ بین ایران و عراق به تصویر کشیده است، اسیری که نامی از آن در کتاب نیامده و از خاطراتش میگوید، خاطراتی که به مخاطب نشان میدهد سرباز ایرانی برای حفظ آرمان خود میجنگد و طرف دیگر به حکم وظیفه در جنگ حاضر است و به همین دلیل است که رزمنده ایرانی یک تنه در مقابل لشکری میایستد، شاید کشف همین حقیقت است که باعث میشود سرباز عراقی، به میل خود تسلیم رزمندگان ایرانی شود. رهبر انقلاب بعد از خواندن این کتاب کمحجم که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده، متنی بر آن نوشتهاند که در زیر آن را میخوانیم:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این یکی از زیباترین و قویترین یادداشتهای جنگ است. متن و ترجمه هر دو قوی است. این سند، مکمّل سندهایی است که از نوک قلم بسیجیان روشندل و باصفا و مظلوم و شجاع ما به یادگار مانده است. 19 /9 /1370»
9- سرباز کوچک امام
کتاب «سرباز کوچک امام» روایتی است از خاطرات آزاده مهدی طحانیان از کودکی تا امروز. مهدی طحانیان که یکی از جوانترین اسرای جنگ است، تنها یک نمونه از مردم پرشور مذهبی ایران است که در جنگ حضور داشتهاند. کتاب کاملاً مستند و منطبق با واقعیات و در هشت بخش نوشته شده، به بیان اتفاقات ریز و درشت زندگی مهدی طحانیان پرداختهاست، اتفاقاتی خواندنی و جذاب که در بسترهای متفاوتی روی میدهد و ذهن خواننده را به طرز ماهرانهای به همراهی خویش دعوت میکند. رهبر انقلاب برای این کتاب که به گفته کارشناسان این حوزه جامعترین اثر خاطره نگاری به لحاظ حجم و محتوا در عرصه «اسارت» و «فرهنگ ایثار و مقاومت» به شمار میآید، تقریظ نوشتهاند که در ذیل آمده است:
«بسمه تعالی
سرگذشت این نوجوان شجاع و باهوش و صبور در اردوگاههای اسارت، یکی از شگفتیهای دفاع مقدس است؛ ماجراهای پسربچهی سیزده چهارده سالهای که نخست میدان جنگ و سپس میدان مقاومت در برابر مأموران درندهخوی بعثی را با رفتار و روحیهای اعجابانگیز، آزموده و از هر دو سربلند بیرون آمده است. دلْ بر مظلومیت او میسوزد ولی از قدرت و تحمل و صبر او پر میکشد؛ این نیز بخشی از معجزهی بزرگ انقلاب اسلامی است. در این کتاب، نشانههای خباثت و لئامتِ مأموران بعثی آشکارتر از کتابهای مشابهی است که خواندهام. بههرحال این یک سند باارزش از دفاع مقدس و انقلاب است؛ باید قدر دانسته شود. خوب است سستپیمانهای مغلوب دنیا شده، نگاهی به امثال این نوشتهی صادقانه و معصومانه بیندازند، شاید رحمت خدا شامل آنان شود. 12 /4 /1396»
10- مربع های قرمز
کتاب مربع های قرمز خاطرات حاج حسین یکتا، از دوران کودکی تا پایان دفاع مقدس است که زینب عرفانیان آن را به رشته تحریر درآورده و انتشارات شهید کاظمی آن را منتشر کرده است. کسی که از اعضای شورای مرکزی قرارگاه عمار و فرمانده قرارگاه فرهنگی خاتم الاوصیا است و به دلیل برپایی و مدیریت اردوهای راهیان نور برای دانشجویان و دانشآموزان شهرت زیادی دارد. کتاب بیشتر بر روی دوران حضور حاج حسین در جبهههای جنگ تمرکز کرده و با روایتی ناب و تصویرسازیهای جذاب، مخاطب را با خود همراه میسازد و برگی از تاریخ جنگ هشت ساله ایران را روایت میکند.
متن زیر، تقریظ رهبری بر این کتاب است:
«بسمهتعالی
بسیار شیرین و جذاب نوشته شده است. ردپای چانهگرمیهای آقای حاج حسین یکتا در آن آشکار است. ظرافتهای برخاسته از ذوق و قریحه لطیف که در سراسر کتاب گسترده است، میتواند از نویسنده خوش قلم و چیره دست کتاب باشد و میتواند هم دُرافشانیهای راوی باشد. نقطه برجسته کتاب، یاد شهیدان و یاد حال و حضور ملکوتی آنان پیش از شهادت است که حقاً بسیار خوب تصویر شده است. ارادت راوی به مرحوم آقای حاج میرزا علی احمدی میانجی هم برای من جالب بود. آن مرحوم را حدود شصت سال به علم و تقوا و ورع میشناختم و به من لطف داشت. این کتاب ظاهراً چند روز پیش رونمائی شده است. برای من چندی پیش از این فرستاده بود و تماماً مطالعه شد. 26 /4 /1397»
11- جشن حنابندان
در میان تمامی شیوههای معمول برای نگارش، استفاده کردن از گزارشنویسی، بهترین راه برای انتقال یک حادثه از محل وقوع آن تا دوردستهاست. کتاب جشن حنابندان به صورت گزارش نوشته شده. این کتاب را محمدحسین قدمی نوشته و نشر سوره مهر آن را منتشر کرده است. جشن حنابندان شامل 2 گزارش از دو عملیات در مناطق جنوب و غرب کشور است که نویسنده آنها را از میان خاطرات رزمندگان «لشکر 27 محمد رسول الله» جمعآوری کرده است. گزارش اول در طول عملیات کربلای 5 نوشته شده و گزارش دوم آن مربوط به عملیات بیت المقدس 4 و در مناطق غربی کشور و بخشی از خاک عراق است، خاطراتی اغلب کوتاه که با زبانی ساده و صمیمی بیان شده است. رهبر انقلاب بعد از خواندن این کتاب متنی برای آن مرقوم داشتهاند که در ذیل آمده است:
«بسم الله الرحمن الرحیم، روز و شبی چند در لحظههای پیش از خواب، در فضایی عطرآگین و مصفا و در معراج شور و حالی که سطور و کلمات نورانی این کتاب به خواننده خود عطا میکند، سیر کردم و خدا را سپاس گفتم، هم برآن قطره عشقی که در جان این نویسنده افکنده و چنین زلال اندیشه و ذوقی را بر قلم او جاری ساخته است، و هم بر آن دست قدرتی که نقشی چنان بدیع و یکتا بر صفحه تاریخ معاصر پدید آورده و صحنههایی که افسانهوار از ذهن و چشم بشر این روزگار بیگانه است، در واقعیت زندگی این نسل از ملت ایران نقش زده است. له الحمد حمد الحامدین ابد الآبدین. بیشتر فضیلتهایی که تاریخ انسان را زیور بخشیده و آرایش داده و مشعل و راهنمای افراد بشر شده است محصول لحظهی پرباری از زندگی یک یا چند انسان است، صبر، زهد، امتناع، گذشت، شجاعت، صدق، ایثار،... و همه فضائل بشر که در سرگذشت او میبینیم از این قبیل است. هزاران لحظه پربار در هر روز و شب حماسه هشت ساله ملت ایران مکنون است و هر که با نگاهی هنرمندانه آنها را ببیند و با قلمی هنرمندانه آن را ثبت و ماندگار کند و پیش از اینها، با توفیقی الهی به این همه دست یافته باشد، مشعل رهروان معراج انسانی را جانمایه و فروغ بخشیده است، و این کتاب و نویسندهاش در آن زمرهاند 6/ 11 /1370»
12- نورالدین پسر ایران
کتاب نورالدین پسر ایران خاطرات یک نوجوان خطه آذربایجان است و ویژگیهایی چون صفا و صمیمیت، صداقت و صراحت، سادگی و بیتکلفی، سر نترس داشتن و شهادتطلبی که به خوبی هم تصویر شده است را روایت میکند. نوجوانی که در روستای خلجان نزدیک تبریز به دنیا آمد، خانوادهاش اکثراً کشاورز بودند و او در محیطی پرجمعیت بزرگ شد. در دوران انقلاب اسلامی، به فعالیتهای انقلابی و راهپیماییهای مردمی شرکت میکند، بعد از انقلاب وارد سپاه میشود و با حضور مکرر خود در جبههها، زخمی میشود و بیست و چهار ترکش به بدن او اصابت میکند.
رهبری برای کتاب نورالدین پسر ایران، تقریظ نوشتهاند که متن آن را در زیر میخوانیم:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این نیز یکی از زیباترین نقاشیهای صفحه پُرکار و اعجازگونه هشت سال دفاع مقدس است. هم راوی و هم نویسنده حقاً در هنرمندی، سنگ تمام گذاشتهاند. آمیختگی این خاطرات به طنز و شیرینزبانی که از قریحه ذاتی راوی برخاسته و با هنرمندی و نازکاندیشیِ نویسنده، به خوبی و پختگی در متن جا گرفته است، و نیز صراحت و جرئت راوی در بیان گوشههایی که عادتاً در بیان خاطرهها نگفته میماند، از ویژگیهای برجسته این کتاب است. تنها نقصی که به نظر رسید نپرداختن به نقش فداکارانه همسری است که تلخیها و دشواریهای زندگی با رزمندهای یکدنده و مجروح و شلوغ را به جان خریده و داوطلبانه همراهی دشوار و البته پر اجر با او را پذیرفته است. ساعات خوش و با صفایی را در مقاطع پیش از خواب با این کتاب گذراندم. والحمدلله 20 / 10 /1390»
13- جنگ پابرهنه
رحیم مخدومی یکی از نویسندگان حوزه دفاع مقدس در کتاب «جنگ پابرهنه» از عملیاتهای والفجر 8 و کربلای 5 میگوید. کتاب شامل 24 خاطره از مقاطع مختلف جنگ است و به بیان دشواریهای زندگی رزمندگان در دوران دفاع مقدس میپردازد. شاید معروفترین اثر مخدومی که میتوان آن را به نوعی هم داستان بلند گفت و هم سفرنامهای به مناطق جنگی، «جنگ پابرهنه» باشد.
رهبر انقلاب برای این کتاب متنی نوشتهاند که در زیر میخوانیم:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این انعکاسی از رنجهای مردم پابرهنه است که بهخصوص در مقایسه با فداکاری همین مردم، بسی جانکاه و تلخ و ناپذیرفتنی مینماید. و وقتی روح لطیف و حساسی منظره این هر دو را به چشم دیده بلکه با آن زیسته باشد، با زبانی به همان تلخی آن را روایت میکند و البته توسن خیال اهل هنر همیشه و در همهی میدانها از واقعیت پیشی میگیرد. در روایتهای دیگر از همین جبهه و همان خط و در مقابله با همان دشمن، چیزی از همه برجستهتر است و شیرینتر، و آن، تواضع و چندان ندیدن کار خود در مقابل کار دیگرانی که باری آنان نیز در جبهههایی دیگر اما باز در برابر همان دشمن و به عشق همان خدا، تلاشی کرده و عرقی ریختهاند، اگرچه خطر در همه میدانها یکسان نیست. و همه کسانی را که فیض آن جبهه را نبردهاند، اهل دنیا و دلبسته به تعلقات آن ندانستن، و زحمت و مرارتی را که خود برای خدا بردهاند بر سر دیگران خرد نکردن. و این صفت پاکان و پارسایان است. این خصوصیت در این نوشته که از جهات بسیار: زبان، تصویر، پردازش، و بهخصوص استفاده خوب از آیات قرآن، خیلی خوب است، به چشم نمیخورد.. و افسوس دیگر آنکه فرق است میان اینکه کسی از بسته شدن دروازهی جهاد و شهادت غمگین شود و حسرت بخورد امّا با این حال از عمل به وظیفهای که مصلحت اسلام و مسلمین بر دوش همه نهاده خرسند باشد، اینکه کسی اصل را بر تشخیص خود اگر نگوییم میل خود نهاده و قبول ختم جنگ را خیانت و کار شیطان و توطئه دشمن بداند و حتی به اشارهای امام و خاصان او را هم مستثنی نکند... در این کتاب شق اوّل دیده نمیشود. شب جمعه 9/ 12 /1370»
14- دختر شینا
کتاب دختر شینا داستان زندگی عاشقانه قدم خیر محمدی کنعان با شهید حاج ستار ابراهیم ابراهیمی هژیر است که بهناز ضرابیزاده آن را نوشته و انتشارات سوره مهر منتشر کرده است. دختر شینا در 19 فصل روایت شده و از دوران کودکی قدمخیر آغاز می شود؛ از زمانی که نامش را به خاطر قدم خوشی که داشت قدمخیر گذاشتند تا زمانی که حماسه زندگیاش را در پشت جبههها رقم زد و نامش به عنوان همسر شهید حاج ستار ابراهیمی هژیر در تاریخ این کشور ماندگار شد.
دختر شینا از کتابهایی است که به تقریظ رهبری مزین است که آن را در زیر میخوانیم:
«بسمهتعالی
رحمت خدا بر این بانوی صبور و باایمان و بر آن جوان مجاهد و مخلص و فداکاری که این رنجهای توانفرسای همسر محبوبش نتوانست او را از ادامهی جهاد دشوارش باز دارد. جا دارد از فرزندان این دو انسان والا نیز قدردانی شود.»
15- وقتی مهتاب گم شد
کتاب وقتی مهتاب گم شد شرح خاطرات علی خوش لفظ از جنگ ایران و عراق است که به همت حمید حسام تدوین شدهاست. کتاب همانند خود راوی، در قید و بند لفظ و تکلف گفتار و آرایههای کلامی نیست، دور از بزرگنمایی و ریا نوشته شده و صداقت و راستی در روایتها موج میزند و در نقل حوادث دقیق است. «وقتی مهتاب گم شد» که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده، از نوجوانی میگوید که با اصرار فراوان به جبهه اعزام می شود و آنجاست که درمییابد شهادت ارمغانی است که با ترک خود به دست میآید، کسی که هشتصد تن از دوستانش شهید میشوند اما خود، باید بماند و آنها را روایت کند.
کتاب وقتی مهتاب گم شد مزین به تقریظ رهبری است که در زیر آمده است:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم
بچههای همدان؛ بچههای صفا و عشق و اخلاص؛ مردان بزرگ و بی ادعا؛ یاران حسین (علیه السلام)؛ یاوران دین خدا .. و آنگاه مادران؛ مردآفرینان شجاع و صبور ... و آنگاه فضای معنویت و معرفت؛ دلهای روشن، همتها و عزمهای راسخ؛ بصیرتها و دیدهای ماورائی... اینها و بسی جویبارهای شیرین و خوشگوار دیگر از سرچشمهی این روایت صادقانه و نگارش استادانه، کام دل مشتاق را غرق لذت میکند و آتش شوق را در آن سرکشتر میسازد.
راوی، خود یک شهید زنده است. تنِ بشدت آزردهی او نتوانسته از سرزندگی و بیداری دل او بکاهد، و الحمدلله ربّ العالمین. نویسنده نیز خود از خیل همین دلدادگان و تجربهدیدگان است. بر او و بر همهی آنان گوارا باد فیض رضای الهی؛ ان شاء الله. درباره نگارش این کتاب، آنچه نوشتم کم است؛ لطف این نگارش بیش از اینها است. مقدمه کتاب یک غزل به تمام معنی است. 18 /10 /1395»
16- سرباز روز نهم
کتاب سرباز روز نهم زندگینامه جامع و کامل شهید مصطفی صدرزاده از شهدای شاخص دفاع از حرم است که از فرماندهان تیپ فاطمیون بود. در کتاب «سرباز روز نهم» که توسط جمعی از نویسندگان گردآوری شده و انتشارات راهیار آن را منتشر کرده، سعی شده شهید را آنگونه که هست نشان دهد، با همه خوبیها و بدیهایش، با زیاد و کمش. او را دور ترسیم نکردهاند تا مخاطبان به راحتی دریابند در زمانه امروز نیز میتوانی به آنچه میخواهی برسی، حتی شهادت.
رهبر انقلاب یرای این کتاب تقریظی نوشتهاند که در زیر آمده است:
«بسمه تعالی، پیش از این کتاب دیگری در شرح حال شهید صدرزاده خواندهام، ولی ابعاد شخصیت محبوب و چندجانبهی این شهید عزیز در این کتاب بیشتر بیان شده است. این چهرهی برجسته بیشک یک الگو است برای جوانان امروز و فردا. اراده قوی، فهم درست، روحیه ایثار، شجاعت، خستگیناپذیری، ادب، دلِ انباشته از محبت و صفا، و بسی دیگر از خصوصیات برجسته، بخشهایی از شخصیت این جوان فداکار و انقلابی نسلهای دوم و سوم انقلاب است. خواندن این کتاب برای من غبطهانگیز است. این گلهای سرسبد به چه مقاماتی رسیدند و من و امثال من چگونه در این مسیر، پای در گل ماندیم. سلام و صلوات خدا بر شهید مصطفی صدرزاده و همسر صبور و پدر و مادر ایثارگر او. اسفند 1401»
17- خاتون و قوماندان
کتاب خاتون و قوماندان، کتابی که شاید در ابتدای امر و با دیدن عنوان، اصلاً به ذهن نیاید که برای شهداست و عنوانش بیشتر به رمانهای تاریخی میماند، اما با در دست گرفتن کتاب و تورق آن، متوجه میشویم درباره شهدا و خانوادههای آنهاست. مریم قربانزاده نویسنده کتاب به سراغ همسر یکی از شهدای مدافع حرم افغاستانی رفته است. نویسنده در کتاب «خاتون و قوماندان» زندگی امالبنین حسینی همسر شهید علیرضا توسلی (ابوحامد) فرمانده لشکر فاطمیون را به تصویر کشیده و زندگی او را در برهههای مختلف نشان داده است. در لابهلای خاطرات گفته شده توسط همسر شهید، مخاطب با زندگی مهاجران افغانستانی و سختیها و مشکلات آنها آشنا شده و از صبوری و تلاش چنین زنانی شگفتزده میشود. از دیگر نکات قابل توجه در زندگی خانم حسینی این است که به وضوح میتوان دریافت داشتن حتی یک مهارت کوچک چگونه میتواند در پیشبردن زندگی مؤثر و راهگشا باشد. خاتون و قوماندان از کتابهای مدافع حرم است که رهبری بر آن تقریظ نوشتهاند. متن تقریظ رهبری آن در ذیل آمده است:
«بسمه تعالی، سلام خدا بر شهید عزیز، علیرضا توسلی، مجاهد مخلص فداکار و بر همسر پرگذشت و صبور و فرزانهی او خانم ام البنین. حوادث مربوط به مهاجران افغان را که در این کتاب آمده است از هیچ منبع دیگری که به این اندازه بتوان به آن اطمینان داشت دریافت نکردهام. برخی از آنها جدا تأثرانگیز است، ولی از سوی دیگر، حرکت جهادی فاطمیون افتخاری برای آنها و همه افغانها است. دی 1401»
18- مهاجر سرزمین آفتاب
وقتی سخن از مادران شهدا میآید، خوانندگان ذهنشان از تهران و مرکز به شرق و غرب ایران میرود. در این میان رزمندههای افغان نیز بودند که همراه ما در جنگ حضور داشتند، اما کسی به ذهنش هم خطور نمیکند مادر یک شهید از کشورهای حوزه شرق آسیا باشد، از سرزمین افراد چشم بادامی، هرچند سالها ساکن ایران باشد. کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» کتاب زندگی چنین زنی است. اهل و متولد ژاپن که دست روزگار، در دهههای پیش از انقلاب او را به ایران میکشاند، در انقلاب شریک مردم ایران میشود و حتی در دوران جنگ نیز سهیم است. مهاجر سرزمین آفتاب زندگینامه و خاطرهنویسی است که حمید حسام و مسعود امیرخانی آن را جمعآوری و انتشارات سوره مهر آن را منتشر کرده است و به خاطرات زندگی بانوی ژاپنی مسلمان به نام اصلی کونیکو یامامورا میپردازدکه با مردی ایرانی ازدواج کرده و پس از این ازدواج نام خود را به سبا تغییر داده است.
این کتاب نیز مزین به تقریظ رهبری است که در ذیل همین مطلب آورده شده است:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم، سرگذشت پرماجرا و پرجاذبه این بانوی دلاور که با قلم رسا و شیوای حمید حسام نگارش یافته است، جدا خواندنی و آموختنی است. من این بانوی گرامی و همسر بزرگوار او را سالها پیش در خانهشان زیارت کردم. خاطره آن دیدار در ذهن من ماندگار است. آن روز جلالت قدر این زن و شوهر باایمان و باصداقت و باگذشت را مثل امروز که این کتاب را خواندهام، نمیشناختم؛ تنها گوهر درخشان شهید عزیزشان بود که مرا مجذوب میکرد. رحمت و برکت الهی شامل حال رفتگان و ماندگان این خانواده باد
اردیبهشت 1401.
ـ ساخت فیلم بر اساس زندگی خانم بابایی حرکت مهم و مؤثری در جهت معرفی و آبروبخشیدنِ به خانواده اسلامی و مرد مسلمان است و نباید از آن غفلت شود.»
19- حوض خون
کتاب حوض خون که در 504 صفحه و توسط جمعی از نویسندگان نوشته شده و انتشارات راهیار آن را چاپ و منتشر کرده، خاطرات 64 بانوی اندیمشکی درباره فعالیتشان در بخش رختشویی البسه رزمندگان دفاع مقدس در بیمارستان شهید کلانتری اندیمشک است. بانوانی که هرکدام با وجود مسئولیت داشتن در خانه و خانواده، به دلیل عشق و شرایط ویژهای که کشور در آن قرار داشت، مشکلات حضور در رختشورخانه را به جان خریدند و پای کار ایستادند. 64 روایت عجیب و غریب از حضور زنانی گه اگر نبودند روایت جنگ ما چیز بزرگی ناقص میماند. این زنان بخش مهمی از وجود خود را برای همیشه در آن رختشورخانه جا گذاشتهاند و نویسندگان توانستهاند با صحنهسازیهای درست و به دور از بزرگنمایی، مخاطب را با راویان همراه کنند، با خندههایشان بخندند، با ترسهایشان بلرزند و با غمهایشان، اشک بریزند.
رهبری برای کتاب «حوض خون» متنی نوشتهاند که در زیر آمده است:
« بسم الله الرّحمن الرّحیم
ـ اولین احساس، پس از خواندن بخشهایی از این کتاب، احساس شرم از بیعملی در مقایسه با مجاهدت این مجاهدانِ خاموش و بیریا و گمنام بود. آنچه در این کتاب آمده بخش ناشناخته و ناگفتهای از ماجرای عظیم دفاع مقدس است. باید از بانوی پرکار و صبور و خوشسلیقهای که این کار پرزحمت را بهعهده گرفته و بهخوبی از عهده برآمده است و نیز از مؤسسه جبهه فرهنگی عمیقا تشکر شود. مهر ماه 1400»
20- عصرهای کریسکان
«عصرهای کریسکان» عنوان کتابی است که راوی کتاب دوران اسارتش را در آنجا گذرانده است، محدودهای کوهستانی در کردستان عراق که مقر اصلی حزب دموکرات ایران است، جایی که عصرهایش بوی خون میدهد و تقریباً روزی نیست که بعد از چای عصرانه اعدامی نداشته باشد. کتاب عصرهای کریسکان از اتفاقات اوایل انقلاب در منطقه کردستان و کرمانشاه و از مردمشان میگوید که خودخواسته و یا از سرناچاری به گروهکها پیوستهاند، ساکنین بیطرف و بیگناه روستاها و شهرها که از دست ضدانقلاب خسته شدهاند و برای زنده ماندن مجبور به تأمین احتیاجات این گروهکها هستند. این نوشته که دید نسبتاً کاملی در مورد احزاب سیاسی کردستان و قوم کرد در اوایل انقلاب به خواننده میدهد، کتاب جامعی از شرححال، تاریخ و مبارزه است، همانگونه که رهبر انقلاب در متن تقریظ این کتاب نوشتهاند:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم
ـ بسیار جذاب تهیه شده است؛ هم خود سرگذشت این جوان آزادهی کرد جذاب است و هم نوع نگارش صریح و کوتاه و بیحاشیهی کتاب. با اینکه نیروهای مبارز کرد طرفدار جمهوری اسلامی را از نزدیک دیده و شناختهام، آنچه از فداکاریهای آنان در این کتاب آمده، برایم کاملا جدید و اعجابآور است. نقش مادر و همسر هم حقا برجسته است. دلاوری و شجاعت راوی و خانوادهاش ممتاز است و نیز برخی عناصر دیگر کردی که از آنان نام برده شده است. در کنار این درخشندگیها، رفتار قساوتآمیز و شریرانهی کسان دیگری که بهدروغ از زبان مردم شریف کرد سخن میگفتند نیز بهخوبی تشریح شده است. کتاب جامعی است؛ تاریخ، شرح حال، شناخت قوم کرد، شناخت حوادث تلخ و شیرین منطقهی کردی در اوایل انقلاب...
در آذر 99 مطالعه شد.»
21- گلستان یازدهم
کتاب گلستان یازدهم یک کتاب عاشقانه - زنانه است که در دل جنگ اتفاق میافتد، گلستان یازدهم خاطرات زهرا پناهیروا همسر علی چیتسازان از سرداران استان همدان است که در 17 فصل بهناز ضرابیزاده آن را نوشته و انتشارات سوره مهر منتشر کرده است. کتاب در عین روایت زندگی شهید، به روایت سبک زندگی خانوادههای شهرستانی در دهه 60 و در بهبوهه جنگ میپردازد، سبکی که گاه با ورقزدن آلبومهای عکس به یاد میآیند. نویسنده در کتاب تلاش کرده با استفاده از فضاسازی، حفظ لهجه شخصیتها و شخصیتپردازی فضای متفاوتی را برای خواننده ایجاد کند و مخاطب را پای روایتهایش بنشاند.
رهبر انقلاب برای کتاب «گلستان یازدهم» تقریظی مرقوم داشتهاند که در ذیل آمده است:
«بسماللهالرّحمنالرّحیم. این روایتی شورانگیز است از زندگی سراسر جهاد و اخلاص مردی که در عنفوان جوانی به مقام مردان الهی بزرگ نائل آمد و هم در زمین و هم در ملأ اعلی به عزت رسید. هنیئا له. راوی -شریک زندگی کوتاه او- نیز صدق و صفا و اخلاص را در روایت معصومانهی خود بهروشنی نشان داده است. در این میان، قلم هنرمند و نگارش آکنده از ذوق و لطف نویسنده است که به این همه، جان داده است. آفرین بر هر دو بانو؛ راوی و نویسنده کتاب.»
22- آتش به اختیار
عنوان کتاب منِ مخاطب را ممکن است به موضوعات مختلفی بکشاند، اما با تورق آن، خاطرات رزمندگانی را میخوانیم که در جبهههای جنگ، نفوذی بودهاند. کتاب «آتش به اختیار» که نوشته حجت ایروانی است و انتشارات سوره مهر آن را چاپ کرده، خاطراتی از سرگذشت دیدهبانان سیار و نفوذی جنگ است. نویسنده که خود از دیدهبانان آن دوران بوده است، 13 خاطره از خاطرات خود و همرزمانش را در این کتاب نوشته است.
رهبر انقلاب برای این کتاب نیز متنی نوشتهاند که در زیر میخوانیم:
«در نوشتهی حجت ایروانی کوشش پرمرارت و تحملطلب نیروهای دیدبان به خوبی تشریح شده است. نمیدانم کدامیک از شما آن کتاب مربوط به امدادگران را نوشتهاید. من دیدم که این کتاب واقعاً چقدر لازم است. معلوم بود که این فرد خودش امدادگر بوده است. بدون اینکه آدم امدادگر باشد، نمیتواند مطلبی بنویسد. یا آنکس که کتاب آتش به اختیار را نوشته است، پیدا بود که قاعدتاً باید دیده بانی را ... حس کرده باشد.»
23- اردوگاه عنبر
نام برخی اردوگاههای عراق برای ما ایرانیان بیشتر مشهور است، اردوگاههایی همچون اردوگاههای موصل، الرمادی و .. شاید به همین دلیل وقتی کتابی با عنوان «اردوگاه عنبر» ببینید، مشتاق میشوید در دست بگیرید و بخوانید، کتابی که به خاطرات اسرای هوانیروز میپردازد. کتاب که توسط جمعی از نویسندگان نوشته شده و انتشارات سوره مهر آن را منتشر کرده، از اسرایی میگوید که بدترین شرایط روحی و جسمی را در اردوگاههای «عنبر» و «الرشید» گذراندهاند، همچنین به ماجرای زیارت اسیران ایرانی در حرم امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) و شکنجه آنها توسط نیروهای بعث عراق اشاره دارد.
اردوگاه عنبر نیز مزین به تقریظ رهبری است که در ذیل میآید:
«تدوین و انتشار خاطرات آزادگان، کاری ماندنی و در شکلبخشیدن به تاریخ ما در آینده دارای تأثیری مخصوص به خود است. بعضی از نوشتهها از لطف و رقت هم برخوردار است (در این جزوه، قصهی اول و آخر) نکتهی جالب، همخوانی ماجراهایی است که در اردوگاههای دور از هم و بر سر آدمهای جدا و ناآشنا با هم، آمده است و این است یکی از ثمرات حکومت ظالمانه و جابرانهی حزب و در نهایت، فردی که جز به حفظ خود، به هیچ چیز دیگر و از جمله به ارزشهای انسانی ذرهای و لحظهای نمیاندیشد. آبان ماه 1370»
24- لشکر خوبان
انتشارات سوره مهر برای نوشتن خاطرات شهدا تنها به نویسندگان مرد اکتفا نکرده و از نویسندگان زن نیز استفاده کرده است. یکی از این نویسندگان زن، معصومه سپهری است که کتابهای متعددی در حوزه دفاع مقدس دارد. یکی از آنها که اثر مهمی است، کتاب لشکر خوبان نام دارد. سپهری در این کتاب به خاطرات مهدیقلی رضایی از رزمندگان دفاع مقدس پرداخته است. نویسنده جزئیاتی جذاب از عملیاتهای شناسایی در دوران دفاع مقدس را روایت میکند و صحنههایی را توصیف میکند که در کمتر اثری از این دست میتوان دید. لشکر خوبان در 27 فصل تدوین شده. راوی در ابتدا از نحوه حضورش در جبهه میگوید و پس از بیان چگونگی ورودش به واحد اطلاعات عملیات، به شرح عملیاتهای شناسایی که در آن حضور داشته پرداخته است که از وقوع عملیات بدر تا مرصاد را در بر میگیرد.
رهبری برای کتاب «لشکر خوبان» تقریظی نوشتهاند که در ذیل آمده است:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این نیز بخشی از آن تصویر عظیم و باشکوهی است که ما همواره آن را از دور دیده و تحسین کرده و بزرگ شمردهایم بیآنکه از ریزهکاریها و نقشهای معجزآسای تشکیل دهنده آن و رنگ آمیزیهای بینظیر جزء جزء آن، به درستی خبر داشته باشیم. این کتاب شرح این ریزهکاریهای حیرتانگیز در بخشی از این تابلوی ماندگار و تاریخی است. آنچه درباره عملیات بدر و والفجر 8 و کربلای 5 و کربلای 4 و بیت المقدس 2 و 3 در این کتاب آمده از بخشهای برجستهتر آن است. همچنین مجاهدتها در کوههای غرب؛ در ماووت و گردهرش و قامیش دیگر آن بلندیهای سخت، و نیز آنچه به یگانها و دستجات اطلاعات و غواص مربوط میشود و نیز بخشهای دیگری از آن در خور آن است که در شکل فیلم و رمان عرضه شود. فروردین 1392»
به قلم "طاهره راهی"
کتابهای معرفی شده در این مطلب را میتوانید با کد تخفیف: blog1 از سایت پاتوق کتاب تهیه کنید.
ثبت دیدگاه
دیدگاه کاربران