6 کتاب در مورد حضرت زینب (س) که حتما باید بخوانید
به گواه تاریخ یکی از مهمترین دلایل و رموز ماندگاری حماسه باشکوه کربلا، وجود «حضرت زینب کبری سلام الله علیها» است. در آستانه شهادت اسوه صبر و وفا، حضرت زینب کبری (س) به معرفی «6 کتاب خواندنی و اثرگذار» از برجستهترین کتابها «درباره حضرت زینب (س)» میپردازیم؛ کتابهایی از نویسندگانی برجسته و بهنام.
چند کلمه ای در وصف حضرت زینب (س)
امام سجاد (ع) در توصیف حضرت زینب میفرمایند: ای عمه، تو به لطف خداوند، عالمهای تعلیم ندیده و فهیمهای تفهیم نشدهای.
نوشتن از بزرگ بانوی اسلام، قهرمان کربلا حضرت زینب (س) کار آسانی نیست. واژهها و عبارات قادر نخواهند بود شخصیت، عظمت، وفا، بردباری، شهامت و استقامت این بانوی قهرمان را ترسیم کنند، اما باید در حد توان و به اندازه قطرهای معرفت، از این دریای باشکوه بهره برد. چراکه «آب دریا را اگر نتوان کشید، هم به قدر تشنگی باید چشید» درک ذرهای معرفت از آن حضرت، میتواند ما را در مسیر درستی قرار دهد و بشود الگو و طریق زندگی، تا در این دنیای پرچالش و هیاهو راه را گم نکنیم.
حضرت زینب که در تاریخ صدر اسلام به بردباری و استقامت در برابر مشکلات شهرت دارد، یکی از آن زنان بزرگی است که مطالعه زندگیاش میتواند الهام بخش زنان و مردان زیادی در دورههای مختلف تاریخی باشد.
حضرت زینب (س) فرزند سوم امام علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) و همسر عبدالله بن جعفر است که در 5 جمادیالاول سال پنجم هجری، در مدینه متولد شد و در روز یکشنبه 15 رجب سال 62 هجری قمری درگذشت.
ویژگیهای معنوی ایشان از دوران کودکی گرفته تا رشادتها و معرفت ایشان طی ماجرای عاشورای امام حسین (ع) و تا پس از آن، در دوران اسارت، سبب شده که آن بانوی بزرگوار در ردیف برترین بانوان شیعه قرار بگیرد.
پس از واقعه عاشورا در طول تاریخ همواره بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران مسلمان و غیرمسلمان در حد توان خود سعی کردهاند، شمهای از شخصیت بینظیر این بانوی قهرمان را به رشته تحریر درآورند. مهم است که چه تصویری از حضرت زینب داشته باشیم؛ زنی ستمدیده و رنجور یا قهرمانی صبور که با کلام شگفتانگیزش در جامعهای مردسالار، قد علم میکند و ذرهای ترس به خود راه نمیدهد.
در این مطلب به معرفی 6 کتاب الهامبخش و تاثیرگذار درباره سیره، شخصیت و زندگی حضرت زینب کبری (س) میپردازیم. با ما همراه باشید.
بهترین کتاب ها در مورد حضرت زینب (س)
1. آفتاب در حجاب
کتاب «آفتاب در حجاب» یکی از برجستهترین آثار نویسنده ادبیات مذهبی، «سید مهدی شجاعی» است که توسط «انتشارات نیستان» منتشر شده است. این اثر پربار تاکنون بیش از 30 مرتبه تجدید چاپ شده. کتاب «آفتاب در حجاب»، زندگی بانوی بردبار اسلام، زینب کبری (س) را از کودکی تا وفات ایشان توصیف کرده و رویدادهای پیشآمده زندگی حضرت را از زوایای مختلف تاریخی برای خواننده بازگو میکند. «آفتاب در حجاب» با زبانی روان و ساده در 18 بخش یا 18 پرتو، بخشهای مختلف زندگی حضرت زینب را با جزئیات و نکات جالب از کودکی، واقعه عاشورا، بعد از واقعه، اسارت حضرت و وفات ایشان به زیبایی هرچه تمام توصیف کرده است. تکتک سطرهای کتاب، توصیفی ادبی و بینظیر دارد که گویی روضه است. نویسنده برای نوشتن کتاب از اسناد تاریخی فراوانی استفاده کرده است. زاویه دید و راوی «آفتاب در حجاب» با کتابهای دیگر متفاوت است از این جهت که؛ راوی این رمان ترکیبی از دانای کل و دوم شخص است و از این جهت احساسات و عواطف مخاطب را بیشتر درگیر میکند. داستان کتاب، از کابوس حضرت زینب (س) در کودکی آغاز میشود که گواه رحلت پیامبر است و در انتهای کتاب، باز به همین خواب پریشان میرسیم.
نویسنده علت نامگذاری کتاب «آفتاب در حجاب» را اینگونه توضیح میدهد: «حجاب علاوه بر اینکه میتواند به وقار و سنگینی حضرت زینب اشاره داشته باشد، مفهوم دیگری نیز دارد. حجاب، چیزی است که مانع دیدن حقیقت میشود و باید گفت که آفتاب در حجاب به معنای آفتاب تابانی است که شخصیت بزرگ و والای آن حضرت نورانی، هنوز درک نشده است و از این جهت در حجاب مانده است.»
بخشی از کتاب «آفتاب در حجاب»
«سال ششم هجرت بود که تو پا به عرصه وجود گذاشتی، ای نفر ششم پنج تن! بیش از هر کس، حسین از آمدنت خوشحال شد. دوید به سوی پدر و با خوشحالی فریاد کشید: پدر جان! پدر جان! خدا یک خواهر به من داده است! زهرای مرضیه گفت: علی جان اسم دخترمان را چه بگذاریم؟ حضرت مرتضی پاسخ داد: نامگذاری فرزندانمان شایسته پدر شماست. من سبقت نمیگیرم از پیامبر در نامگذاری این دختر... پیامبر تو را چون جان شیرین در آغوش فشرد و بر گوشه لبهای خندانت بوسه زد و گفت: نامگذاری این عزیز کار خود خداست، من چشمانتظار اسم آسمانی او میمانم. بلافاصله جبرئیل آمد و در حالیکه اشک در چشمهایش حلقه زده بود، اسم زینب را برای تو از آسمان آورد. ای زینت پدر! ای درخت زیبای معطر! پیامبر از جبرئیل سوال کرد که دلیل این غصه و گریه چیست؟! جبرئیل عرضه داشت: همه عمر در اندوه این دختر میگریم که در همه عمر جز مصیبت و اندوه نخواهد بود...»
2. زینب فریاد فرمند
«زینب فریاد فرمند»، ترجمه کتاب «زینب صرخه اکملت مسیره» است که توسط «آنتوان بارا»، نویسنده و پژوهشگر مسیحی به رشته تحریر درآمده و شرکت چاپ و نشر بینالملل، آن را روانه بازار کرده است. «زینب فریاد فرمند»، پژوهشی است در باب زندگی حضرت زینب سلام الله علیها و سیره و سنت این بانوی بزرگوار. نویسنده، حاصل تحقیق بیش از 10 سال درباره زندگی حضرت زینب (س) را در قالب شش فصل در کتاب «زینب فریاد فرمند» ارائه و کوشش کرده است تا زیبایی روش و منش این بانوی صبور و خردمند را در مراحل مختلف زندگی، از تولد تا حضور در کربلا و وفات ایشان در اختیار خواننده قرار دهد، وی حماسه عاشورا و وقایع بعد از آن را با دقت بررسی نموده و نکات ارزشمندی را بیان میکند. در این کتاب بیان میشود که حضرت زینب نه تنها در حادثه کربلا، بلکه در سراسر زندگیاش حماسهآفرینی کرده است. آنتوان بارا با بینش یک مسیحی مومن و در عین حال علاقمند به امام حسین و حضرت زینب به وقایع و رویدادها مینگرد و این بزرگواران را با مسیح و مریم مقایسه میکند و در این مقایسهها، چیزی مغایر با آموزهها و باورهای اسلامی وجود ندارد. عناوین فصول کتاب زینب فریاد فرمند عبارتند از : 1.آماج مصائب 2.عروس شهادت 3. بانوی قهرمان 4.فریادی که انقلابی را کامل کرد 5. بانوی مقدس 6. حماسه پیروزی
در فصل اول و دوم کتاب، توضیحات مختصری از دوران کودکی حضرت زینب (س)، رنجها و مصیبتهایی که در دوران نوجوانی با از دستدادن مادر و پدر گرامیشان کشیدهاند و دعاها و نیایشهای آن بانو بیان شده است. از فصل سوم به بعد درباره حوادث کربلا و سختیهایی که این بانو در آن دوران چه از لحاظ روانی؛ به خاطر سخنهای به ناحق و توهینها و غم از دستدادن برادرش امام حسین (ع) و فرزندانش و چه از لحاظ جسمانی، به خاطر اذیت و آزارهایی که این بانو در دوران اسارت و بعد از آن متحمل گردیده و همچنین به خطبههای وی پرداخته شده است. در فصل پنجم با عنوان بانوی مقدس، به بازگشت ایشان به مدینه توجه دارد و در فصل ششم، در بخش زینب مطهر و مریم مقدس، تشابهات این دو بانو، حضرت زینب (س) و مریم از لحاظ درجه ایمان و مصیبتهایی که متحمل شدهاند، بررسی شده است. به باور نویسنده کتاب، استمرار اسلام وابسته به قیام امام حسین بوده و بقای قیام ایشان در گرو نقشآفرینی و سخنان حضرت زینب (س) است.
درباره نویسنده کتاب فریاد فرمند، آنتوان بارا
آنتوان بارا، متولد 1943 در شهر سوریه است. وی تحصیلاتش را در زمینه فلسفه ادیان و اصول عرفان در دانشگاه کویت به اتمام رسانده و همچنین عضو اتحادیه نویسندگان عرب است که تالیفات زیادی به زبانهای عربی و فرانسه دارد و 25 جلد کتاب در زمینههای مختلف به رشته تحریر درآورده است. اثر معروف او «حسین در اندیشه و فکر مسیحیت» است. نگارش کتاب زینب فریاد فرمند بیش از 10 سال به طول انجامید و رونمایی آن در ایران و با حضور خود نویسنده انجام شده است.
در بخشی از کتاب زینب فریاد فرمند می خوانیم؛
«زینب سلام الله علیها به عبادت پروردگار و خشوع و فروتنی در پیشگاه او معروف بود. شبها را به استغفار و نیایش میگذرانید واژگانی که در دعا به کار میبرد چون مرواریدهای سپید، زیبا، دلنشین و فصیح بود و این شگفتآور نیست زیرا آن عالمه تعلیم نادیده فصاحت و بلاغت را در خانه نبوت آموخته، پاکی و قداست را از دودمان عصمت به ارث برده و در مکتب پدرش امیرالمومنان تربیتی الهی یافته بود و در شکوه و ابهت سخنوری و قدرت بیان و منظم بودن در اندیشه سرآمد همگان به شمار میرفت.»
3. بگو چگونه دل از حسین کندی؟
کتاب جذاب و دلنشین «بگو چگونه دل از حسین کندی؟» جلد دوم مجموعه چهارجلدی «حسینیه واژهها» نوشته «حجت الاسلام محسن عباسی ولدی» است که نشر «آیین فطرت» آن را به چاپ رسانده است. عباسی ولدی، نویسنده ای توانا در ادبیات و نثرهای شاعرانه است. از محسن عباسی ولدی، آثار متعدد تربیتی، در حوزه تربیت فرزند، ازدواج و... منتشر شده است. همچنین به عنوان کارشناس تلویزیونی در برنامههای تربیتی حضور پیدا کرده است. از کتابهای پرفروش و مهم این نویسنده میتوان به مجموعه «من دیگر ما»، «نیمه دیگرم» و «تا ساحل آرامش» اشاره کرد.
کتاب «بگو چگونه دل از حسین کندی؟» حکایت مظلومیت، اقتدار، صبر و استقامت بانوی کربلا، حضرت زینب است و به تبیین نقش حضرت زینب در حادثه کربلا میپردازد. این کتاب با متنی روان و ساده، سرشار از نوشتههای ادبی و دلنشین است، که برای همگان و حتی نوجوانان قابل فهم است. کتاب در قالب گفتگوی جذاب میان نویسنده و حضرت زینب (س) شکل گرفته است. ویژگی سوالمحور بودن کتاب، که از نام کتاب هویداست، جذابیت کتاب را برای مخاطب دوچندان میکند و خواننده را مشتاق مطالعه کتاب کرده، آنچنان که مخاطب قدم به قدم از کربلا تا کوفه و شام با یک مسیر فکری به جلو میرود.
یکی از نکات جالب توجه کتاب «بگو چگونه دل از حسین کندی؟» این است که نویسنده، تلاش میکند علاوه بر تبیین نقش حضرت زینب سلام الله علیها در حادثه کربلا، مسائل زندگی امروزی را با آن مرتبط سازد و پلی میان این دو برقرار کند. همچنین به بیان تفاوت انسانهای عادی با بانوی مقتدر حضرت زینب کبری (س) پرداخته که به خودشناسی و سنجش خویش در زندگی کمکهای شایانی میکند.
گزیده هایی از کتاب «بگو چگونه دل از حسین کندی؟»
«دنیا اگر کربلا نداشت، معنا نداشت. کربلا هم اگر زینب نداشت، بقا نداشت و چه زیبا، خدا معناداری عالم را بسته به میدانداری یک زن کرده است، اما کدام زن؟ شیرزنی که رزمیدن، او را نفسی از عفتورزیدن غافل نکرد.»
«او یک زن است؛ اما مردان عالم در برابر عزت او احساس ذلت میکنند و اقتدارش رابطه میان مظلومیت و خواری را قطع نمود. او مظلومیت و اقتدار را که فرسنگها از هم فاصله گرفته بودند، در کنار هم نشاند و حجت خدا شد بر همه عالم.»
«وای بر ما که در ذهن خویش، تصویر زن ضعیفی از او ساختهایم که نالیدن کار اصلی اوست و ساعتها در کنار این تصویر به گریه نشستهایم. چنین نقشی چه نسبتی با واقعیت بانوی مظلوم مقتدر کربلا، زینب دارد؟»
4. زینب بانوی قهرمان کربلا
کتاب الهام بخش و اثرگذار «زینب بانوی قهرمان کربلا»، ترجمه کتاب «بطله کربلا» نوشته بانوی دانشمند و محقق مصری «دکتر عایشه بنت الشاطی» است، که توسط زنده یاد «علامه سید جعفر شهیدی» به فارسی ترجمه شده و «دفتر نشر فرهنگ اسلامی» آن را منتشر کرده است. کتاب «زینب، بانوی قهرمان کربلا»، حاوی مطالبی پیرامون شناخت بهتر زندگی حضرت زینب (س) و آگاهی از حالات و فضایل اخلاقی ایشان است. همچنین به سیره حضرت زینب کبری (س) و نقش حضرت در مواجهه با واقعه کربلا و مصائب پس از آن میپردازد. این کتاب با زبانی روان، ساده و زیبا میکوشد با استفاده از منابع معتبر، حقایقی تاثیرگذار از زندگی حضرت زینب (س) را ترسیم کند و نقش حضرت را در حفظ و انتقال پیام کربلا بررسی نماید. عناوین مهم کتاب زینب بانوی قهرمان کربلا عبارتند از؛ 1. پدران و نیاکان 2. کودکان محزون 3. هیجان قبل از طوفان 4. خواهش و اصرار 5. به سوی دیار مرگ 6. بانوی قهرمان کربلا 7. کاروان اسیران 8. برگشت کاروان 9. خونخواه کربلا
درباره نویسنده کتاب زینب بانوی قهرمان کربلا، عایشه بنت الشاطی
عایشه عبدالرحمان، نویسنده و پژوهشگر مصری است که آثار خود را با اسم بنت الشاطی منتشر میکرد. وی در سال 1936 میلادی وارد دانشگاه فواد اول (قاهره کنونی) شد و در رشته ادبیات عرب مشغول تحصیل گردید، وی سرانجام مدرک دکترای خود را در رشته ادبیات عرب با ارائه پایان نامهای درباره «ابوالعلاء معزی» دریافت کرد. عایشه بنت الشاطی همچنین استاد مطالعات قرآنی در دانشگاه مصر بود. از عایشه بنت الشاطی، چند کتاب درباره زنان خاندان نبوت منتشر شده که یکی از آنها همین کتاب زینب بانوی قهرمان کربلاست. بنت الشاطی کتاب های دیگری در مورد حضرت خدیجه، آمنه و سکینه (ع) نیز دارد.
کتاب «زینب بانوی قهرمان کربلا» با هدف شناختی بهتر و کاملتر از زندگی و سیره حضرت زینب گردآوری شده است. این کتاب برای علاقمندان به شناخت بانوی اسلام حضرت زینب (س) و شناخت تاریخ اسلام و شخصیتهای برجسته آن منبع ارزشمندی است که میتواند به درک بهتر واقعه کربلا و نقش زن در تاریخ اسلام کمک کند.
5. و این گونه است زینب سلام الله علیها
کتاب «و این گونه است زینب (س)» اثر محمود سوری است که توسط انتشارات «کتاب جمکران» به چاپ رسیده است. کتاب «و اینگونه است زینب (س)» تلخیص و بازآفرینی کتاب «خصائص زینبیه» نوشته آیت الله سید نورالدین جزائری از مجتهدین و محققین قرن چهاردهم هجری است. «خصائص زینبیه» معروفترین اثر جزائری است که نخستین بار در سال 1341 در نجف اشرف به چاپ رسید و به دلیل استقبال بینظیر مردم، علما و مبلغان دین، بارها در ایران و هند چاپ شده و به چندین زبان ترجمه شده است. کتاب «و این گونه است زینب (س)» یکی از برترین کتابها برای معرفی و شناخت خصائص، شخصیت و عظمت حضرت زینب است. بازآفرینی و متناسبسازی متون با ادبیات امروزی، همچنین بهینهسازی عبارات نامأنوس از مهمترین اهداف نگارش کتاب «و این گونه است زینب (س)» است. همچنین نویسنده کوشیده تا از واژگان و عبارات دشوار و کلمات عربی کتاب «خصائص زینبیه» استفاده نکند (جز آیات قرآنی و برخی رجزهای عاشورایی) تا خواننده فارسیزبان بتواند به اصل مطلب کتاب، دسترسی داشته باشد. کتاب «و این گونه است زینب» دارای چند مقدمه و 39 گفتار است که هر گفتار به بیان و تبیین یکی از خصایص حضرت زینب (از جمله؛ امینه الله، عالمه غیر معلمه، محبوبه رسول خدا، زاهده، عاقله، شجاع، عابده و باکیه و....) اختصاص دارد و القاب آن حضرت را بیان میکند و در پایان کتاب، دو خطبه مقتدرانه از حضرت زینب به زیبایی بیان شده است. در واقع هدف اصلی کتاب زدودن مطالب ضعیف و نادرست در کتب مقتل درباره حضرت زینب (س) است. در اهمیت و موفقیت کتاب «و این گونه است زینب (س)» همین بس، که بزرگان و عالمانی چون ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء الدین عراقی و میرزا محمدعلی شهرستانی این اثر و نویسنده آن را تایید و تمجید کردند.
بریدهای از کتاب و این گونه است زینب (س)
«زینب را «امینه الله» لقب دادهاند؛ زیرا در کربلا و آن هنگامه درد و بلا، ودایع الهی را حفظ نمود و اگر چنین نبود، مخزن اسرار الهی نمیشد. لذاست که حضرت سیدالشهدا در آن تنگنای عصر عاشورا، ودایع الهی را که از حضرت رسول به ایشان رسیده بود، به بانو زینب سپرد. اصلاً میتوان گفت که، خداوند هنگامی که چنین معامله پربها و بیقیمتی را با سیدالشهدا نمود، باید کسی را میآفرید که اسرار نبوت، امامت، ولایت و وصایت را به امانت حفظ کند، که حافظ درخت سترگ پیامبری و امامت باشد. لذا از باب لطف بر بندگان و نگاهداشت جهان از فساد وجود مقدس زینب کبری را آفرید تا به این مقام والا برسد.»
6. سفر شهادت
کتاب «سفر شهادت» اثر «امام موسی صدر» است. این کتاب را مهدی فرخیان و احمد ناظم ترجمه کردهاند و انتشارات امام موسی صدر آن را منتشر کرده است. سفر شهادت جلد هفتم از مجموعه «در قلمرو اندیشه امام موسی صدر» است، که حاوی 16 مورد از سخنرانی ها و مقالات امام موسی صدر، درباره واقعه عاشورا و نقش حضرت زینب (س) است.
قطعاً واقعه عاشورا از مهمترین حوادث تاریخ است و گذشت ایام باعث فراموش شدن بزرگی مصیبت و عبرت آموزی از پیامدهای آن نمی شود. امام موسی صدر در نوشتههای خود به زیبایی این واقعه را تبیین و تحلیل کرده و به نقش اثرگذار زنان و به ویژه حضرت زینب (س) در ابلاغ پیام عاشورا به طور کامل پرداخته است. همچنین به آسیب شناسی سوگواری و هدف از سوگواریها پرداخته و اینکه این واقعه چه دستاوردهایی برای امروز ما دارد. وی در سخنانش بارها به خطبه آتشین حضرت زینب (س) در کاخ یزید اشاره کرده است. متن عربی و ترجمه خطبه حضرت زینب (س) به پیوست کتاب آمده است. برخی عناوین کتاب عبارتند از؛ سفر شهادت، حسین (ع) وارث انبیا، پرتوهایی از انقلاب کربلا، زینب شکوه شکیبایی، رسالت حضرت زینب (س) در عاشورا، یاری زینب، خطبه حضرت زینب در کاخ یزید.
نویسنده کتاب سفر شهادت از وقایع عبرت آموز کربلا برای حل مشکلات جامعه و تربیت انسانها استفاده کرده و در سخنانش این واقعه را درسی میداند، برای تمام مراحل زندگی و در مورد آن به طور کامل سخن گفته است. در کتاب سفر شهادت بیان شده که حضرت زینب پس از واقعه کربلا نقش اصلی برای به سرانجام رساندن رسالت امام حسین بر عهده داشت و این وظیفه دشوار را به بهترین شکل به انجام رساند.
نخستین وظیفه حضرت زینب (س) پاسداری از عزت و شرافت امام حسین (ع) و نمایاندن او به عنوان مظهر قدرت بود؛ نه اینکه او را ناتوان و ترسو نشان دهد. نقش مهم دیگر حضرت زینب چیرگی بر توطئه بنی امیه بود، هدف آنها این بود که امام حسین (ع) و یارانش بیرون از کوفه کشته شوند و کسی آگاه نشود اما چه کسی این توطئه را خنثی کرد؟ حضرت زینب (س) زیرا پس از نبرد کربلا، آن وقایع را برای مردم و در مراکز اسلامی بازگو کرد. (در کوفه، در راه، در شام و در همه جا) نقش بیبدیل دیگر حضرت زینب (س) خطبه مقتدرانه و قدرتمند او در مجلس یزید در برابر پادشاهی طغیانگر و مغرور بود، در انجا حضرت زینب (س) میفرماید: «ما رایت الا جمیلا...» به خدا سوگند جز زیبایی، چیزی ندیدم، آنان مردانی بودند که خداوند مرگ را برایشان مقدر کرده بود و به سوی آرامگاهشان رفتند. سخنان حضرت زینب همگان را شگفت زده میکند و آدمی در برابر آن چارهای جز احترام و تعظیم ندارد.
بخشی از کتاب سفر شهادت
«تجربه ای شکوهمند و تابناک و واقعه ای عبرت آموز در برابر ماست و در مییابیم همانگونه که مرد میتواند حسین باشد، زن مسلمان نیز میتواند زینب باشد. اگر امام حسین (ع) نمونهای است برای قهرمانان و کمالی است پیش چشم مردان، زینب نیز نمونهای است برای زنان. آنچنانی که مرد مسلمان می تواند قهرمان و مجاهد باشد، زن مسلمان نیز میتواند قهرمان و مجاهد باشد. آنان هر دو نیاز به ایمان و ایستادگی و احساس قرب به خدا دارند؛ تا نترسند و اندوه نداشته باشند.»
به قلم «فاطمه فرخرو»
کتابهای معرفی شده در این مطلب را میتوانید با کد تخفیف: blog1 از سایت پاتوق کتاب تهیه کنید.
ثبت دیدگاه
دیدگاه کاربران