بهترین کتاب ها در مورد امام حسن مجتبی (ع)؛ هدیه ای برای رسول خدا

بهترین کتاب‌ها درباره سیره و زندگی امام حسن مجتبی (ع)، حسن بن علی بن ابی‌طالب (ع) مجموعه‌ای ارزشمند درباره مسیر زندگی و خصوصیات امام دوم شیعیان است. این 11 کتاب مجموعه‌ای شامل ارزشمندترین کتاب‌ها در خصوص امام حسن مجتبی (ع) در گروه‌های سنی بزرگسال، نوجوان و کودک است.
از پیامبر (ص) روایت است که درباره امام حسن(ع) می فرمایند: "هَذَا هَدِیَّةٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِینَ"؛ این حسن از برای من هدیه پروردگار عالم است. در این مقاله برآنیم که کتاب‌هایی که بهترین پیشنهاد مطالعه درباره امام حسن (ع)؛ این هدیه ارزشمند خداوند به آخرین پیامبرش است را برای شما در یک جا جمع کنیم تا جستجوگران راه حقیقت و شناخت ائمه اطهار به بهترین منابع دست یابند.

معرفی کتاب در مورد امام حسن مجتبی علیه السلام

1- کنوزالحکم و فنون الکلم از محمدحسن میرجهانی طباطبایی

اولین کتاب از لیست بهترین کتاب‌ها درباره امام حسن (ع) کتاب کنوزالحکم و فنون الکلم از محدث خبیر، فقیه محقق آیت الله میرجهانی است. این کتاب به دو زبان فارسی و عربی نگاشته شده و شامل خطبه‌ها، مواعظ، نامه‌ها، کلمات قصار حضرت امام حسن مجتبی (ع) می‌باشد.
"در کتاب احتجاج طبرسی که یکی از کتب مهم و معتبر است و مؤلف آن یکی از بزرگان علماء و محدّثین قرن پنجم تا اوائل قرن ششم اسلامی است، گفته است که چنین روایت شده که عمر و بن العاص به معاویه گفت بفرست بسوی حسن بن علی و او را فرمان ده که به منبر بالا رود و برای مردمان خطبه بخواند شاید در سخن گفتن عاجز شود و به این جهت در هر مجلسی او را سرزنش کنیم پس معاویه به طلب آن حضرت فرستاد و او را بر منبر صعود داد و مردم و رؤسای اهل شام را در نزد او جمع کرد پس آن بزرگوار حمد و ثنای الهی را به جای آورد پس از آن فرمود ای گروه مردمان هر که مرا می‌شناسد من همان کسی هستم که مرا می‌شناسد و هرکه مرا نمی‌شناسد منم حسن پسر علی پسر ابی طالب پسر عموی پیغمبر خدا که اول کسی است از مسلمانان که دین اسلام را پذیرفت و مادر من فاطمه دخت رسول خدا صلی الله علیه واله است و جدّ من محمّد بن عبدالله است که پیغمبر رحمت است منم فرزند بشارت دهنده به نیکوکاران و بیم‌دهنده به بدکاران منم فرزند چراغ نور دهنده آدمیان و پریان- پس معاویه کلام آن حضرت را قطع کرد و گفت ای ابامحمّد واگذار ما را از این سخنان و در وصف رطب سخن‌گو و مقصود او از این کلام خجالت دادن به آن حضرت بود- پس آن جناب فرمود نیکو است خرما. باد در او می‌دمد و حرارت او را می‌پزاند و شب او را خنک و خوشبو می‌کند"
بریده بالا بخشی از آغازین فصل کتاب کنوزالحکم و فنون الکلم است.
در این کتاب بخش‌های زیر به خوانندگان ارائه شده‌است:

دادخواهی امام حسن (ع) در روز ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف
خطبه‌ی امام حسن (ع) برای مردم و خطباء اهل شام
جواب امام حسن (ع) به سوالات پادشاه روم
کلمات قصار امام حسن (ع) به سائل
مواعظ امام حسن (ع) قبل شهادتشان
مفاخره امام حسن (ع) بر معاویه و یارانش

کتاب کنوزالحکم و فنون الکلم را به محققینی که نیازمند اطلاعات دقیق و مستند از وقایع زمان زندگی حضرت امام حسن (ع) هستند توصیه می‌کنم.

2- صلح امام حسن (ع) از شیخ راضی‌ آل یاسین

کتاب صلح امام حسن (ع) با نام دوم پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه‌ی تاریخ، در اصل به زبان عربی و توسط عالم عالی قدر جناب شیخ‌راضی آل‌یاسین نگاشته شده و در سال 1348 شمسی توسط آیت الله‌ خامنه‌ای به زبان فارسی برگردانده شده است.
کتاب صلح الحسن کتابی جامع و کامل در خصوص همه جوانب صلح امام حسن (ع) است.
در پیش گفتار کتاب آمده است: "آنچه در برابر خواننده‌ی عزیز قرار دارد خلاصه‌ای است از یک رشته بحث‌هایی که مطالب آن از واقعیت‌های تاریخی الهام گرفته شده؛ نه تردیدپذیر است و نه تحت تأثیر عامل احساسات و عصبیت و مربوط است به یکی از گوشه‌های تاریک و مورد ستم تاریخ اسلام که نه مورّخان پیشین ما به طور شایسته آن را نشان داده‌اند و نه نویسندگان جدید برای تحلیل آن _ چنان که باید _ کوششی کرده‌اند و آن دوران خلافت حسن بن علی (ع) است که بر اثر انگیزه‌های خاصّ گذشتگان و سستی و اهمال دیگران، صورتی زشت به خود گرفته و به سرنوشت دیگر فاصله‌های فراموش شده و از یاد رفته و دگرگون گشته‌ی تاریخ _ که غالباً از روی عمد چنین شده‌اند _ دچار گشته است.
دست تحریف، سیمای منوّر حسن بن علی (ع) را در نظر مردم سطحی و قضاوتگران بی تحقیق _ چه شرقی و چه غربی _ به شکل خلیفه‌ای بی‌کفایت و زن دوست و خلافت به مال دنیا فروش! ترسیم کرده و بسی نسبت‌های ناروا و ظالمانه و بی‌منطق و دور از حقیقت به او داده است."

کتاب صلح امام حسن در 23 فصل دقیق تهیه شده و با جزییات به این بخش مهم از تاریخ اسلام یعنی دوره امامت امام دوم شیعیان امام حسن (ع) می‌پردازد. این کتاب در سه بخش اصلی با عنوان‌های امام حسن بن علی (ع) ، موقعیت سیاسی، صلح تهیه شده است.
این کتاب هم مانند کتاب قبلی یکی از بهترین منابع تحقیق به علاقمندان به کتابی شاخص در خصوص زندگی و سیره امام حسن (ع) است.

3- دو امام مجاهد از رهبر معظم انقلاب آیت الله‌ خامنه ای

در ادامه لیست ارزشمندترین کتاب‌ها در خصوص حضرت امام حسن مجتبی (ع) به دو کتاب از تالیفات حضرت‌آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای می‌رسیم.
دو امام مجاهد کتابی است در خصوص حضرت امام حسن (ع) و حضرت امام حسین (ع)، دو نور جاودان امامت و دو مجاهد راه اسلام، این کتاب شامل شش سخنرانی از حضرت‌آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای که در سال‌های 1351 و 1352 ایراد شده است.
حاصل جمع‌آوری و باز نشر این سخنرانی ها در قالب کتاب دو امام مجاهد منبع الهام و مستند برای محققان علاقمند در خصوص سیره و زندگی حضرت امام حسن (ع) و حضرت امام حسین (ع) است.

گفتارهای این کتاب شامل بخش‌های زیر است:
دو گفتار اول، شامل دو سخنرانی ایشان در فروردین سال 51 است که در حسینیه‌ی ارشاد تهران است که در این دو جلسه علاوه برشرح نظریه‌ی انسان 250 ساله و چرایی دست‌کشیدن از جنگ و علل پذیرفتن آتش‌بس و بیان تفاوت شرایط حضرت امام حسن(ع) و حضرت امام حسین(ع) پرداخته شده است.
گفتار سوم تا پنجم سه سخنرانی حضرت‌آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در شب تاسوعا، عاشورا و شام غریبان محرم 1394 هجری‌قمری (مصادف با بهمن 1352) با موضوع تحلیل قیام حسینی می‌باشد.
گفتار آخر کتاب دو امام مجاهد، مربوط به سخنرانی شب عاشورای حضرت‌آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در محرم سال 1393هجری‌قمری (مصادف با 24 بهمن 1352) است که با نقد سه نظریه در باب قیام حسینی، نظریه‌ی چهارمی به عنوان به عنوان نظریه‌ی صحیح اثبات می‌پردازند.

4- انسان 250 ساله از رهبر معظم انقلاب آیت الله‌ خامنه ای

دومین کتاب از حضرت‌آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای که در خصوص سیره و زندگی امام حسن (ع) در این لیست آورده‌ام کتاب انسان 250 ساله است.
"این فکر برای بنده در سال 1350 و در دوران محنت بار یک امتحان و ابتلای دشوار پیدا شد. اگر چه قبل از آن به ائمه (ع) به صورت مبارزان بزرگی که در راه اعتلای کلمه توحید و اسقرار حکومت الهی فداکاری می‌کردند، توجه داشتم؛ اما نکته‌ای که در آن برهه ناگهان برای من روشن شد، این بود که زندگی این بزرگواران، علی رغم تفاوت ظاهری در مجموع یک حرکت مستمر و طولانی است؛ که از سال دهم، یازدهم هجرت شروع می‌شود و دویست و پنجاه سال ادامه پیدا می‌کند و به سال دویست و شصت - که سال شروع غیبت صغری است - در زندگی ائمه (ع) خاتمه پیدا می‌کند."
بیانات فوق ریشه نظریه مهمی به نام انسان 250 ساله است. انسان 250 ساله، به دوران 250 ساله امامت امامان شیعه از وفات پیامبر(ص) در سال 11 هجری تا آغاز غیبت صغری در سال 260ق اشاره دارد که آیت‌الله خامنه‌ای، آن را به مثابه انسانی با عمر 250 ساله می‌داند.
این کتاب در هفده فصل تهیه شده که هر فصل به یکی از ائمه و یا موضوعات اصلی شیعیان می‌پردازد. فصل پنج کتاب انسان 250 ساله به طور خاص به اوضاع و احوال دوره امامت امام حسن (ع) توجه می‌کند.
کتاب انسان 250 ساله به زبان فارسی نوشته و متن اصلی آن بیش از 85 بار تجدید چاپ شده است. همچنین این کتاب به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.
از آنجایی که نظریه انسان 250 به نوبه خود جذاب و خواندنی است در ذیل این نظریه بخش مربوط به امام حسن (ع) یکی از ارزشمندترین متون درباره امام حسن (ع) می‌باشد.

5- پس از چهل سال از حمید سبحانی صدر

کتاب پنجم از لیست خواندنی‌ترین کتاب‌ها در خصوص امام دوم شیعیان، امام حسن مجتبی (ع) کتاب پس از چهل سال با نام تکمیلی نگاهی نو به زمینه‌های صلح امام حسن (ع) در چهل سالگی حکومت اسلامی است.
حمید سبحانی صدر با نگاهی جالب به وقایع دوران امامت این امام همام می‌پردازد، او نظر محققین و مومنین را بر این موضوع متمرکز می‌کند که در چهل سالگی تشکیل حکومت اسلامی ماجرای ظریف و دقیق صلح امام حسن (ع) رخ داده و جوانب مختلف آن را بررسی می‌نماید.
پنج فصل کتاب شامل: چهل سالگی حکومت اسلامی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، جهاد با جبهه شیطان، آزمون مردم در فتنه صلح، حاکمیت شیطان بزرگ، آزمونی برای یاران انقلابی است.

6- غنچه دلتنگ از حسین سیدی

غنچه دلتنگ جلد چهارم از مجموعه چهارده جلدی "سیره کاربردی چهارده معصوم (ع)" یا "سبک زندگی معصومین (ع)" است که برخی از مجلداتش در دهه 80، برنده جایزه یا کاندیدای جایزه کتاب سال حوزه علمیه قم شدند.

نام برخی از مجلدات این مجموعه چهارده جلدی نفیس به شرح بالا می‌باشد و در هر کدام به طور تخصصی به دوران زندگی یکی از 14 نفر اولیای ما پرداخته شده است.

آنچه در خصوص کتاب ارزشمند غنچه دلتنگ به عنوان کتابی شاخص در خصوص امام حسن (ع) قابل توجه است بررسی دقیق مدارک و مستندات و همچنین پرداخت جامع به همه ائمه معصومین به صورت مدون است.

7- حقایق‌ پنهان‌ از احمد زمانی

کتاب حقایق پنهان با نام دوم پژوهشی‌ در زندگانی‌ سیاسی‌ امام‌ حسن‌ مجتبی‌ (ع)‌ یکی دیگر از کتاب‌های مهم در زمینه زندگی و سیره امام حسن (ع) با تمرکز بر اوضاع سیاسی و تصمیمات ایشان در دوره امامت نگاشته شده است.
در مقدمه کتاب می‌خوانیم: "کتابی که هم اکنون در اختیار شما قرار می‌گیرد، به نام حقایق پنهان پژوهشی است مستند درباره زندگی دومین پیشوای شیعیان جهان، پیشوایی که زندگی او دارای ابعاد گوناگون است، بعدی در قرآن، بعدی در لسان، و سخن رسول خدا (ص) و بعدی در تاریخ دارد. در بعد قرآنی او کافی است که کتاب آسمانی ما، او را فرزند پیامبر می‌داند و می‌گوید: پیامبر او را به میدان مباهله آورد تا دعای رسول را با گفتن آمین بدرقه کند و دعای او به هدف اجابت برسد و سرانجام میدان مباهله برای مسیحیان نجران به سرزمین آتش تبدیل گردد. وحی الهی او را عضوی از اعضای خانواده ای می‌داند که خدا آنها را از هر نوع آلودگی روحی و فکری و رفتاری پاکیزه گردانیده است."
کتاب حقایق پنهان مجموعه‌ای کاملا مستند مشتمل بر سیر زمانی زندگی امام حسن(ع) از آغاز تا پایان که به صورت جزئی‌نگرانه و همراه با ارائه مدارک تاریخی محکم به بیان سیره و زندگی ایشان می پردازد.
این کتاب ارزشمند را نیز به خوانندگانی که به دنبال کتابی تحقیقی در موضوع زندگی نامه امام حسن مجتبی (ع) هستند توصیه می‌کنم.

8- آفتاب غریب از مریم کریمی

مجموعه چهارده جلدی چهارده خورشید، یک آفتاب؛ شامل کتاب‌هایی تخصصی در خصوص زندگی 14 معصوم آل عبا می‌باشند.
تا همیشه آفتاب؛ برش‌هایی کوتاه از زندگی و زمانه امام زمان(ع) به‌قلم فرشته سعیدی؛ آفتاب بر نی؛ روایت داستانی از زندگانی امام‌حسین(ع) به‌قلم زینب عطایی، آفتاب در محراب؛ روایت داستانی از زندگانی امام‌علی(ع) و آفتاب دانش؛ روایت داستانی از زندگانی امام محمد باقر(ع) به‌قلم بهزاد دانشگر؛ مادر آفتاب؛ روایتی داستانی از زندگی حضرت فاطمه‌زهرا(س) به‌قلم مهرالسادات معرک‌نژاد و به شرط آفتاب؛ روایتی از زندگی و زمانه امام ‌رضا(ع) به‌قلم لیلا شمس چند جلد از این مجموعه هستند.
اما در لیست بهترین و ارزشمندترین کتاب‌ها در خصوص سیره امام حسن(ع) در رتبه هشتم به کتاب آفتاب غریب؛ برش‌هایی کوتاه از زندگی و زمانه امام حسن (ع) می‌رسیم. هر کتاب از این مجموعه شامل صد داستان کوتاه درباره یکی از ائمه اطهار می‌باشد. این داستان‌ها در قالب روایت‌های کوتاه سعی در بیان بخش‌های مختلف زندگی آن امام همام را دارد.

9- عشق در برابر عشق از امید کوره چی

کتاب عشق در برابر عشق داستانی است که در شهر کوفه و به طور خاص دوره زندگی امام حسن(ع) نگاشته شده است. آنچه این کتاب را نسبت به داستان‌های مذهبی دیگر شاخص می‌کند آن است که برای نخستین بار است که داستانی عاشقانه و ماجرایی بر بستر تاریخی زمانه امام دوم شیعیان و با تمرکز بر اوضاع اجتماعی و تاریخی آن زمان نوشته می‌شود و دوم این که داستان برای رده سنی نوجوان تهیه شده و داستان بهترین فرم آموزش برای کودکان و نوجوانان است.
اگر می‌خواهید نوجوانتان با یک داستان شیرین با امام حسن (ع) و روایات و جملات قصار ایشان آشنا شود می‌توانید کتاب عشق برای عشق را برای تهیه کنید.

10- کریم آل عبا از محسن نعماء

کتاب "کریم آل عبا" در رده سنی نوجوان و مناسب سنین 9-15 سال، منتشر شده است. واحد کودک و نوجوان انتشارات کتاب جمکران با نام گنجشک‌های جمکران بیش از 200 عنوان کتاب در رده سنی کودک و نوجوان با موضوعات مهدوی، معارف اهل بیت، انقلاب و دفاع مقدس، خانواده و سبک زندگی و… راهی بازار نموده است که کتاب کریم آل عبا درباره امام حسن مجتبی (ع) کتابی ساده و مناسب نوجوانان جهت آشنایی بیشتر با امام دوم شیعیان است.

"امام حسن (ع) دست هایش را به سوی آسمان بلند می کند. زیر لب دعایی می‌خواند. یکی از نمازگزاران که پشت سر امام حسن(ع) در صف نماز نشسته، به آسمان نگاه می‌کند. آسمان در حال دگرگون شدن است. نمازگزار می‌گوید:" دوستان، نگاه کنید به آسمان. چه اتفاقی دارد می‌افتد؟!" همه سربلند می‌کنند و به سوی آسمان نگاه می‌کنند. ناگاه همه با چشم‌های خود می‌بینند که آسمان شکافته می‌شود و فرشتگانی ازآن خارج می‌شوند که در دست هر یک زنبیلی پر از غذا و میوه و خوردنی‌های متنوع است!..."

11- ده قصه از امام حسن (ع) از مژگان شیخی

آخرین کتاب از کتاب‌های شاخص درباره امام حسن (ع) را به کتابی برای رده سنی کودکان اختصاص داده‌ام.
ده قصه از امام حسن (ع) یکی از کتاب‌های مجموعه "همراه با معصومین" است که برای رده سنی کودک آماده شده است. همانطور که از نام این کتاب مشخص است نویسنده در قالب داستان به معرفی امام حسن(ع) می‌پردازد.
"غروب بود. هوا دیگر آن قدرها گرم نبود. امام از راهی دور، پیاده به خانه بر می‌گشت. خیلی خسته بود. کنار درخت خرمایی نشست و به آن دورها خیره شد. کلاغی در آن دور دورها قارقار می‌کرد ..."
مجموعه قصه هایی از امام حسن (ع) که به صورت دوره ده جلدی و مجزا نیز چاپ شده را برای آشنایی کودکان با امام حسن (ع) تهیه کنید تا به زبانی ساده و همراه تصاویر جذاب آنها را با ابعاد شخصیتی این امام بزرگوار آشنا کنید.

به قلم "زهره عواطفی حافظ"

کتاب‌های معرفی شده در این مطلب را می‌توانید با کد تخفیف: blog1 از سایت پاتوق کتاب تهیه کنید.