معرفی مجموعه «تمثیلات»

«تشبیه و تمثیل» بهترین وسیله برای قابل فهم کردن سخت‌ترین مسائل برای افراد هستند. امور ملموس و روزمره زندگی بهترین ابزاری هستند که می‌توان مفاهیم فکری را برای ذهن نوجوان و جوان توضیح داد. عالم متفکر «مرحوم آیت الله حائری شیرازی» در مجموعه «تمثیلات» از ساده‌ترین مثال‌ها برای فهم بهتر مسائل اخلاقی و اعتقادی استفاده نموده‌اند که می‌تواند پاسخگوی بسیاری از شبهات دینی نوجوانان و جوانان باشد. این مجموعه از سخنرانی‌های این عالم بزرگ، در چهار جلد و سه موضوع اخلاقی - تربیتی (دو جلدی)، اعتقادی - عملی و سیاسی - اجتماعی گردآوری شده و در دفتر نشر معارف به چاپ رسیده است. تمثیلات، یکی از شاخص‌ترین و بهترین کتاب‌های چاپ شده از آیت الله حائری شیرازی است.

مجموعه تمثیلات را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

اگر شما نوجوان یا جوانی هستید که در پی یافتن چیستی مباحث دینی هستید و یا شبهات مختلف دنیای امروزی به ذهنتان هجوم آورده و پاسخی برای آنها پیدا نمی‌کنید، با  مجموعه تمثیلات ذهن پر از سوالتان را آرام کنید. همچنین اگر در هر جایگاهی با کودکان، نوجوانان یا جوانان سر و کار دارید و در مقابل شبهات و سوالاتی که بیان می‌کنند درمانده‌اید، این مجموعه به کمک شما خواهد آمد.

مروری بر مجموعه چهار جلدی «تمثیلات»

این مجموعه، به سه موضوع اخلاقی تربیتی، اعتقادی علمی و سیاسی اجتماعی می پردازد. دو جلد اول، به تمثیلات با موضوع اخلاقی تربیتی اختصاص دارد.

در ابتدای جلد اول تمثیلات، از فضائل و رذایل اخلاقی سخن گفته شده. به عنوان نمونه رابطه صبر و شکر در زندگی به راه رفتن تشبیه شده؛ همان‌طور که راه رفتن به دو پا نیاز دارد، رفتن به سوی خدا نیز به دو پای صبر و شکر نیاز دارد. عفو و گذشت، انصاف، حسد، غضب و... نیز هر یک با مثالی تعریف شده‌اند. در ادامه از گناه شناسی، ماهیت و آثار آن می‌خوانیم. در این فصل گناه به چیزهای مختلف تشبیه شده مثلا به ذره‌بینی تشبیه شده که دنیای کوچک را در نظر فرد گناهکار بزرگ جلوه می‌دهد. آیت الله حائری انسان در دنیا را به کشتی در آب تشبیه می‌کند که وقتی پر از آب شود در دریا غرق خواهد شد، انسان نیز وقتی پر از محبت دنیا گردد در آن غرق می‌شود و استغفار به‌سان بیرون ریختن آب از کشتی دل انسان را از محبت دنیا سبک می‌کند. ادامه این جلد از مرگ، توبه، دنیاشناسی، امتحانات الهی، یاد خدا و... سخن می‌گوید. نور خورشید مثال زیبایی است از یاد خدا که وقتی به جایی بتابد آثار حیات در آنجا دیده می‌شود و میوه‌هایی چون انصاف، رحم و مروت در وجود انسان پرورش می‌یابد.

جلد دوم تمثیلات اخلاقی تربیتی، شامل مباحث تربیتی است. در این جلد از اثر تربیتی کار و تلاش می‌خوانیم، از اثر تقوا، اهمیت مراقبه، نقش تربیتی مصائب، از تاثیر دعا و نماز بر زنده‌کردن دل و آسان‌تر پیمودن مسیر سلوک الی الله. استاد حائری شیرازی با ظرافت طبع خود تقوا را به کیمیایی تشبیه می‌کند که اگر به فانی بزند باقی می‌شود، در این دنیا هر چیزی منهای تقوا ضایع‌شدنی است. در اهمیت مراقبه نیز بهشت به کندوی زنبور تشبیه شده؛ آن‌هایی را راه می‌دهند که بر گل های بدبو ننشسته و از هیچ چیز جز شهد گل تغذیه نکرده باشند. انسان نیز باید مراقب باشد که هر جایی ننشیند و از هر لقمه‌ای نخورد تا به بهشت راهش دهند. 

جلد سوم با موضوع تمثیلات اعتقادی علمی شامل دو بخش مباحث اعتقادی و عملی است. بخش اول اصول دین، ایمان و کفر، دین و حق و باطل را با مثال برای مخاطب تبیین می‌کند. در بحث راهنماشناسی امام به ماه تشبیه شده که نور خورشید یعنی نور خدا را منعکس می‌کند و در تاریکی دنیا رابط بین انسان‌ها و خدا بوده و راه حق را به انسان‌ها نشان می‌دهد. در این بخش اصول دین با مثال‌های قریب به ذهن کاملا برای مخاطب اثبات می‌شود. در بخش دوم کتاب از فلسفه احکام می‌خوانیم، از انسان، جهان، هنر، قرآن و تفسیر. استاد معتقدند که یکی از مشکلات جامعه ما بستن راه‌های حرام بدون مشخص کردن راه حلال است. ایشان راه‌های حلال و حرام را به خروجی‌های منبع آبی تشبیه کرده‌اند؛ راه حرام به محل زندگی افراد باز می‌شود و راه حلال به مزرعه، اگر راه حلال بسته شود این آب به محل زندگی افراد رفته و به آنها خسارت می‌زند. 

چهارمین جلد از مجموعه تمثیلات، به تمثیلات سیاسی اجتماعی پرداخته. از مباحث مهم این کتاب تمدن غرب و ویژگی‌های استعمار نو می‌باشد. درباره دموکراسی می‌گوید، درباره قانون و قانونمداری، تهاجم فرهنگی،حجاب، انقلاب اسلامی، فتنه، آزادی و استقلال و مسئله مهم امر به معروف و نهی از منکر. مرحوم حائری فتنه را میکروب مسری می‌داند که ممکن است کل جامعه را آلوده کند. فتنه حق را باطل و باطل را حق جلوه می‌دهد. به همین جهت است که قرآن می‌گوید خطر فتنه از قتل سنگین‌تر است.

بخشی از محتوای کتاب تمثیلات

«میخ و چکش: خدا بت شکن است و هر کجا بتی ببیند، آن را می‌شکند. اگر بتی در وجود ما باشد، خدا چکشش را درست روی سر ما فرود می‌آورد؛ همچنان که چکش را روی سر میخ فرود می‌آورند. هر جا میخ باشد، چکش دنبالش می‌گردد که بر سر آن بکوبد. اگر فرو رفت دیگر چکش نمی‌خواهد؛ اما هر اندازه که سر میخ بیرون باشد، دوباره چکش می‌خورد تا سرش بیرون نماند. هر گاه سر خودخواهی ما بیرون آمد، درست مثل همان میخی است که سرش بیرون مانده باشد؛ خدای تعالی توی سرش می‌کوبد تا به طور کامل فرو رود.» 

«زن زیبا و پیرزن: گاهی دانستن، شیطانِ آدم می‌شود و او را به جهنم می‌برد. مهم این است که آدمی به خود دل نبندد. آن کسی که چیزی می‌داند، جمال خود را بیشتر می‌داند تا آن کسی که چیزی نمی‌داند. جمیل فریبنده‌تر از غیرجمیل است. آن‌که می‌داند، خطرش بیشتر از کسی است که نمی‌داند.
آن‌که در مقابلش پیرزنی زشت قرار گرفته خطرش بیشتر است، یا آن‌که زنی زیبا در مقابلش قرار دارد؟ انسان وقتی‌که کمالات پیدا می‌کند، بیش از زمانی که کمالات ندارد، فریفتهٔ خودش می‌شود. خیال نکنید که آدم می‌تواند با علم و زیرکی و رندی از این ورطه سالم بیرون بیاید؛ چون همهٔ اینها جمال است. مثل آدمی که در یک اتاق، مقابل زن زیبارویی نشسته است؛ آن زن هرچه زیباتر باشد، خطرش هم بیشتر است. آن‌که کمالات ندارد، به خودش هم علاقه‌ای ندارد و باورش هم نمی‌شود که خودش خوب است، و زودتر می‌تواند از خودش دل بکند؛ همان‌طور که می‌تواند از یک پیرزن هفتادساله به‌راحتی دل بکند.»
«رانندگی در سربالایی: همیشه کار کنید؛ فصلی و موسمی کار نکنید. مسیر عالَم، سربالایی است؛ ماشینتان را متوقف نکنید. اگر ترمز کردید، سُر می‌خورید و برمی‌گردید. آن‌قدر بروید تا این سربالایی تمام شود. تا نفس دارید، بروید و ترمز نکنید.»

«رکاب زنی: برای اینکه از دوچرخه نیفتی، باید رکاب بزنی. اگر رکاب بزنی نمی‌افتی؛ اما اگر پایت را از روی رکاب برداری یا پا نزنی، سقوط می‌کنی. این عالم نیز همین‌طور است. آنها که می‌خواهند سقوط نکنند، باید پا بزنند، کار کنند و همهٔ سعی و تلاششان را برای پیشرفت به‌کار گیرند.»