
مجموعه چهار جلدی راه رشد
مشاهده همهمعرفی مجموعه 4 جلدی راه رشد
تربیت صحیح فرزند از مهمترین دغدغههای یک پدر و مادر آگاه است؛ اما متاسفانه منابع موجود در موضوع تربیت دینی کم بوده و در منابع اسلامی نیز مباحث تربیتی، معمولا در قالب مباحث اخلاقی بیان شده و این برای علاقهمندان به تربیت خلأ جدی به حساب میآید. آیت الله حائری شیرازی با تفکر عمیق در آیات و روایات مربوطه، رشته اصلی خود را تربیت دانسته و قریب به نیم قرن از عمر خویش را صرف این موضوع کرده است. مجموعه چهارجلدی «راه رشد» محصول فیشبرداری از جلسات عمومی و تخصصی مرحوم استاد حائری شیرازی میباشد که به شکل ساختار موضوعی تدوین شده است. این مجموعه از جامعترین کتب در زمینه تربیت دینی است که شامل مباحث نظری و عملی مربوط به تربیت کودک و نوجوان میباشد. بیان شیرین و روان آیت الله حائری شیرازی در این کتاب، به شما کمک میکند تا عمیقترین و بنیادیترین مباحث تعلیم و تربیت را بهسادگی و آسانی بخوانید و یاد بگیرید.
چرا راه رشد را بخوانیم؟
اگر پدر و مادری هستید که فرزند نوزاد تا نوجوان دارید و دلتان میخواهد که فرزندانتان را با آموزههای دین مبین اسلام تربیت کنید، یا اگر مربی یا معلمی هستید که با کودکان و نوجوانان سر و کار دارید، مجموعه راه رشد را از دست ندهید؛ زیرا این مجموعه علاوه بر بیان روان و ساده، با مثالهای ملموسی که برای فهم بهتر مخاطب آورده، مطالب را با زندگی روزمره افراد گره زده تا کار تربیت را آسانتر کند. همچنین مطالب این مجموعه کاملا منطبق بر منابع دینی بوده و از آیات و روایات استخراج شده است.

بخشی از کتاب راه رشد
زبان قلب، زبان روشنگری، آگاهکردن و صمیمیت نشان دادن است. زبان نفس، زبان زور گفتن، تحمیل کردن و تهدید کردن و سبک کردن است.
یک آدم نفسانی وقتی میخواهد یک نفر را تحت فرمان خودش قرار بدهد، اول شخصیت او را خرد میکند و بعد به او نصیحت میکند. یک آدم روحانی وقتی میخواهد با قلب انسان دیگری حرف بزند، اول به او احترام و محبت میکند و بعد با او حرف میزند.
ما وقتی میخواهیم چیزی را شکل دهیم، اول باید آن را گرم و نرم کنیم تا بتوانیم در قالب بگنجانیم.
«نفس» وقتی میخواهد نصیحت کند، انسان زیردست خودش را در کوره تحقیر و اهانت نرم میکند.
اما عقل وقتی میخواهد نصیحت کند، طرف را در آتش محبت و احترام نرم میکند و بعد به او خط میدهد و نصیحت میکند.
«محبت» مثل نرم کردن است و «تذکر» مثل شکل دادن و جهت دادن و راه انداختن. این زبان قلب است.
مروری بر مباحث مطرح شده در کتاب راه رشد
جلد اول این مجموعه که شامل مباحث نظری و تئوری در باب تربیت است، از هفت فصل تشکیل شده. در فصل اول از لزوم انسان شناسی برای تربیت میخوانیم؛ از اینکه انسان شناسی اسلامی و غیراسلامی چه تفاوتی با هم دارند. مبانی انسان شناسی عنوان یکی از فصول کتاب است که انسان را تعریف کرده و ویژگیهای او را بررسی میکند. در این فصل فطرت و طبیعت، تبیین و ویژگیهای هر یک بیان شده است. فطرت، بخش هادی و راهنمای انسان بوده و طبیعت، بخش اجرایی و دنیاطلب انسان است. تربیت یعنی «کاری کنیم که فطرت بر طبیعت حکومت کند.» انسانها در دوران کودکی تا بلوغ باید دوران طبیعتگرایی را بگذرانند و به بازی و تفریح مشغول شوند تا پس از آن برای رشد آماده گردند. فصل بعدی درباره چیستی و هدف تربیت است. در این فصل استاد حائری تربیت را انتخاب شرایط مناسب برای رسیدن به کمال معرفی میکند. هدف تربیت را نیز پیدا شدن «دل» در کودک میداند؛ قلبی که زنده باشد و بفهمد.
در جلد دوم مجموعه «راه رشد» ابتدا مراحل تربیت کودک در کلام رسول خدا (ص) به طور مفصل بیان میشود. مرحله اول دوره سیادت کودک است. هفت سال اول دوره احترام گذاشتن به کودک و محبت به اوست. این مرحله دوره ارضای نفسانیت کودک است. همانطور که در جلد اول بیان شده، کودک تا بلوغ باید آزادانه بازی و تفریح کند. مرحله دوم مرحله مهار طبیعت و دوره فرمانبری فرزند است. در این مرحله مربی باید آمرانه و با شفقت با فرزند برخورد کند. مرحله سوم دوره وزارت است. یعنی والدین هر تصمیمی که میخواهند بگیرند با فرزندشان مشورت کنند و به نظر او احترام بگذارند. در فصل بعدی تربیت در سیره اهل بیت بررسی میشود و حدیث کسا به عنوان الگویی برای خانواده بهسامان معرفی میگردد. نکات تربیتی مختص دختران و پسران نیز از مباحث دیگر این جلد است. پسران باید جسور تربیت شوند و یکی از راههای آن تاببازی کودکان است. دختران نیز باید آگاه تربیت شوند، مسائل سیاسی جامعه را بفهمند، دوست و دشمن را تشخیص دهند و اوضاع را متوجه باشند. در فصلی از کتاب آیت الله حائری ویژگیهای لازم برای مربی را بیان میکند: ایمان و معنویت، صبر و حوصله، نیت صحیح، عشق و علاقه و صمیمیت، مدارا، انصاف، انضباط و رازداری. در انتهای کتاب نیز نقش ویژه هر یک از پدر و مادر در تربیت را تبیین میکند.
جلد سوم با فلسفه و روش تشویق و تنبیه آغاز میشود. تشویق و تنبیه برای از بینبردن غرور و یأس در دل انسان واجب و ضروری است. تشویق و تنبیه باید مثل دارو باشند نه غذا، یعنی کودک نباید به هدایتگر بیرونی عادت کند. آیت الله حائری محبت و قهر پدر و مادر را تشویق و تنبیه میداند، وقتی کودک کار خوبی کرد، محبت هم بیشتر شود و وقتی کار بدی کرد، محبت کمتر شود. در ادامه از روشهای نصیحت و امر و نهی میخوانیم. نصیحت باید با محبت و صمیمت انجام شود نه با تحقیر. همچنین در این جلد از روش بازی، شعر و قصه در تربیت میخوانیم. مربی باید با زبان کودک با او سخن بگوید و بچه تا بچه است دلش میخواهد بازی کند. قصه نیز راه نفوذ به اندیشه کودک است و باعث بیدار شدن واعظ درونی او میشود. مسئله کار کردن فرزند یکی از موضوعات جالب کتاب است. کار، اخلاق بچهها را اصلاح میکند. بیکاری دل انسان را میمیراند و کار مانند غذای قلب است. همچنین کار کردن باعث احساس مسئولیت بچه میشود. استاد در یکی از فصول کتاب از ارتباط تغذیه و تربیت سخن میگوید، از تاثیر با وضو شیر دادن و لقمه حلال بر آینده کودک و... . همچنین در این جلد از نقش رسانه و فضای مجازی، مسجد، مدرسه، طبیعت و ورزش در تربیت میخوانیم.
جلد چهارم «راه رشد» درباره انتقال آموزههای دینی به فرزند و ایجاد صفات نیکو در اوست. مربی باید با زبان قابل فهم پاسخ شبهات متربی را بدهد. استفاده از زبان تمثیل برای تبیین مسائل دینی به کودکان بسیار مفید و کارآمد است. راههای ایجاد صفات نیکو مانند خدامحوری، محبت به اهل بیت، امانتداری، صداقت، حیا، تواضع، شجاعت، اعتماد به نفس، نظم، ادب، سخاوت، مسئولیت پذیری، نماز و روزه و... هریک در بخشی جداگانه و به تفصیل بیان شده است. در فصل آخر کتاب شیوههای غلط و آسیبزا در تربیت بیان شده است. تربیت همراه با بیاعتمادی به کودک، تحقیر کردن کودک، مداخله زیاد، وابسته کردن کودک، باج دادن، مقایسه کردن و... از جمله شیوههای غلط تربیتی است. در انتهای جلد آخر، سوالات و چالشهای تربیتی و پاسخ مرحوم حائری ضمیمه شده است.