ما آدمها عاشق داستانیم. از همان کودکی؛ حتی قبل از اینکه مفهوم داستان را درست درک کنیم برای خودمان داستان ساختهایم و از آن لذت بردهایم. یکی از مهمترین شاخصههای داستان تخیل است. اصلا تخیل نباشد کمیت داستان لنگ میزند و ما از همان کودکی درگیر تخیل بودهایم. وسیلههای مختلف را گرفتهایم و با تخیل کارکرد جدیدی برایش ساختهایم و از ساختن داستان جدید برای خودمان لذت بردهایم.
این داستانها ساختۀ ذهن ما بودهاند اما تنها داستانهای زندگی ما نبودهاند. گوش هر کدام از ما پر است از قصههایی که بزرگترها برایمان هنگام خواب گفتهاند یا کتابی دست گرفتهاند و داستانش را برای ما خواندهاند. بعضی قصهها داستان مشترک تمام این چند نسل اخیر بوده است؛ مثلا داستان «بزبز قندی»، داستان «پینوکیو»، داستان «سفید برفی» و... . بعد از یادگرفتن حروف الفبا هم که دنیای قصهها از انحصار زمان بازی و زمانی که بزرگترها میتوانستند برایمان داستان بخوانند خارج میشد. با توانایی خواندن به منبع بزرگی از قصهها دسترسی پیدا میکردیم و میتوانستیم به اختیار خود داستانهایی که دوست داریم را بخوانیم.
با اینکه کتابهای مختلفی نوشته و چاپ میشود اما اقبال خوانندهها به داستانها متفاوت است. خوشبختانه نویسندههای زیادی برای کودکان داستانسرایی کردهاند و نیاز کودکان را برای داشتن کتابهای داستان برطرف کردهاند. خود داستانها و قصهها و در واقع کتابهای داستانی که برای کودکان نوشته میشوند هم انواع مختلفی دارند که در زیر به بخشی از آنها میپردازیم.
انواع کتاب قصه و داستان برای کودکان
داستان های کلاسیک و قدیمی
یک سری از داستانها تکرار میشوند ولی تکراری نمیشوند. اینها همان داستانهایی هستند که نسل اندر نسل بین ما چرخیدهاند و حالا به کودکان این سن و سال هم رسیدهاند. داستانهای کلاسیک گاهی میتوانند داستانهایی باشند که در بالا ذکر شد و گاهی میتوانند داستانهای کلاسیک بزرگترها باشند که برای کودکان خلاصه و ساده سازی شدهاند. از این دست کتابها میتوان به کتاب «قصههای شیرین جهان»، کتاب «شنل قرمزی» و کتاب «خانهای برای خرس» از «کارن گونتورپ» اشاره کرد.
داستان های دینی و مذهبی
دین پر از درس است. پر از نکتههای اخلاقی بدیع و ناب. در واقع دین، راه بهتر زیستن است. راهی که به کودک میآموزد از بین دو مسیر چگونه راه بهتر را انتخاب کند، چگونه بنده بهتری باشد و چگونه زندگی زیباتری را برای خود دست و پا کند. یکی از بهترین راههای انتقال این مفاهیم به کودک از طریق داستان است. نویسندهها برای اینکه نکتههای اخلاقی و دینی را غیر مستقیم به بچهها بیاموزند از زبان داستان استفاده میکنند. از جمله این کتابها میتوان به کتابهای خانم «کلر ژوبرت»، کتاب «بچهای که دلش میخواست آدم باشد» از «زهرا موسوی» و مجموعه «پیامبران و قصههایشان» اشاره کرد.
داستان های تصویری
ما و افرادی که در خردسالی کتاب دور و برمان بوده بارها شده کتابی را برداریم و به دلیل سوادنداشتن محو تصاویرش شده باشیم. در واقع چون سواد خواندن نداشتهایم سعی کردهایم با توجه به تصاویر و ذوق و سلیقۀ خودمان، برای کتاب داستان بسازیم. این کتابها با اینکه کلمه داشتند اما برای ما کتابی کاملا تصویری به حساب میآمدند. جدای از آن کتابها، کتابهایی هم وجود دارند که واقعا هیچ تصویری ندارند. در این دست کتابها خود کودک باید از طریق تصاویر به مفهوم و داستان کتاب پی ببرد.
داستان های آموزشی
خوشبختانه ظرف داستان وسیع است و میتوان هر محتوایی را درون آن جا داد. مهارتها چه اجتماعی چه روانشناسی چه...کاملا این قابلیت را دارند که با داستان پیوند بخورند و داستانی زیبا و آموزنده از کار دربیایند. آموزش دیدن مستقیم گاهی شکل اجبار به خود میگیرد. گنجاندن این مهارتها در داستان باعث میشود این مهارتها خیلی نرمتر و غیر مستقیم به کودک منتقل شود و این میتواند کمک بزرگی به کودک بکند. در واقع کودک با خواندن این دست کتابها برد دو سر سود میکند. هم کتاب داستان میخواند و لذت میبرد و هم نکتهای را آموزش میبیند. کتابهای «موش سر به هوا» از «فرهاد حسن زاده»، کتاب «ساختن فوق العاده است» از «اشلی اشپایزر» و کتاب «قطار کوچولویی که توانست» از «واتی پایپر» از این دسته هستند.
داستان هایی با شخصیت های غیر انسانی
داستانها میتوانند شخصیتهای مختلفی داشته باشند و لزوما انسان نباشند. گاهی حتی گفتن نکتهای از زبان حیوانات و اشیا میتواند تاثیر غیر مستقیمتری روی کودک بگذارد. ارتباط بچهها با این دست شخصیتها هم زیاد است و کودکان از خواندن این داستانها لذت میبرند. کتابهای زیادی با شخصیتهای غیر انسانی نوشته و چاپ شده است. از جمله این کتابها میتوان به کتاب «شنگال» از «کیو مکیر»، مجموعه «قصه های دوستی» از نشر محراب قلم و مجموعه «فرانکلین» اشاره کرد.
داستانهای بازنویسی و بازآفرینی شده از متنهای کهن
کتابهایی مثل شاهنامه، کلیله و دمنه و… حتی برای بزرگسالان هم کتاب سختخوانی است و گاها باید با شرح و تفسیر خوانده شوند که قابل فهم باشند. متنهای کهن پر از قصه و داستانند و دست نویسندهها را باز میگذارند که آنها را برای بچهها بازنویسی کنند یا با الهامگیری از آنها داستانهایی را به صورت بازآفرینی خلق کنند. نویسندگانی آمدهاند این کار را برای بچهها انجام دادهاند و به آنها امکان لذت بردن از این متنها را به صورت خلاصه و ساده و روان فراهم کردهاند. از جملۀ این کتابها میتوان به مجموعه «دو خط شاهنامه» و بازنویسی های نشر قدیانی از متون کهن با عنوان ده قصه تصویری از شاهنامه، ده قصه تصویری از کلیله و دمنه، ده قصه تصویری از گلستان و ... و مجموعه ارزشمند «قصه های خوب برای بچه های خوب» اشاره کرد.
داستان های مصور
کتابهای کودکان با کتاب بزرگسالان یک تفاوت اساسی دارد. کتابهای بزرگسالان عموما شامل کلمهها میشوند اما کتابهای کودکان غیر از کلمهها نقاشی و تصویر هم دارند. این رنگها و تصاویر به انتقال معنا به کودک کمک میکنند. کتابهای داستانی هم از این قاعده مستثنی نیستند و ترکیب کلمه و تصویر را کنار همدیگر دارند.
خرید کتاب داستان کودک
داستانها انواع مختلفی دارند و گاهی پیش میآید که یک داستان زیر چند دستهبندی قرار بگیرد. خوشبختانه این روزها کتابهای داستانی زیادی برای بچهها نوشته میشود. داستانها آنقدر متنوع و گسترده هستند که کودکان هر سلیقهای که داشته باشند هم میتوانند داستان مورد علاقه خود را پیدا کنند و هم از خواندنش لذت ببرند. شما میتوانید با پرفروش ترین کتابهای داستان کودکان آشنا شده و آن را برای کودک خود تهیه کنید. به کمک دسته بندی های کتاب داستان، می توان انتخاب بهتری در خرید و مطالعه کتابها داشت.