همۀ ما دوران کودکی و خاطره‌هایش را به یاد داریم. یکی از بهترین خاطره‌های هر انسانی می‌تواند روزهایی باشد که مهارت خواندن را یاد می‌گیرد. مهارت خواندن این امکان را به کودک می‌دهد که خودش بدون واسطه وارد دنیای کتاب‌ها شود. آنها را ورق بزند و با آنها به سفر دانایی برود. 

کتاب، همنشین خوب کودکان

کودکان عموما کنجکاو هستند و دوست دارند از هر چیزی سردربیاورند. سوال‌های عجیب و غریب می‌پرسند و به یادگیری علاقه دارند. آنها عاشق تجربه کردن هستند و مایلند با کشف دنیاهای جدید دنیای ذهنی و مهارتی خود را بزرگتر کنند. کتاب خواندن یکی از مسیرهایی است که کودک می‌تواند از طریق آن به خیلی از نیازهای خود پاسخ بدهد. خوشبختانه این روزها کتاب‌های متنوعی برای بچه‌های دبستانی نوشته می‌شود. کتاب‌هایی که هر کدامشان می‌توانند بخشی از نیاز کودک را برطرف کنند. کودکان بعد از گذراندن کلاس اول و یادگیری خواندن این قابلیت را پیدا می‌کنند که خودشان به سراغ مطالعه کتاب‌ها بروند و از این دنیای بی نهایت به اندازه وسعشان بهره بگیرند. 

رده بندی سنی دوره کودکی

با اینکه بچه‌های دبستانی هر دو عضو مقطع ابتدایی هستند اما بین سال‌های اول ابتدایی با سال‌های پایانی آن تفاوت زیادی وجود دارد. کتاب‌های اوایل دبستان به کتاب‌های خردسالان نزدیک‌تر و کتاب‌های آخر دبستان به کتاب‌های نوجوانان نزدیک‌تر است. در واقع کودکان سنین اول ابتدایی به دلیل نودانش‌آموز بودن کتاب‌هایشان کم کلمه‌تر است و کلمه‌های آسان‌تری در آنها استفاده شده است. بچه‌های آخر دبستان دیگر در خواندن و فهم و درک مطلب، پخته‌تر شده‌اند، لذا کتاب‌هایشان متفاوت‌‌تر است. به همین دلیل سنین ابتدایی به دو ردۀ سنی تقسیم شده است. کلاس‌های اول تا سوم ابتدایی جزء ردۀ «ب» هستند و بچه‌های چهارم تا ششم زیر ردۀ «ج» قرار می‌گیرند. کودکان پیش دبستانی هم جزء گروه سنی «الف» قلمداد می‌شوند.

انواع دسته‌بندی کتاب برای کودک

کتاب شعر

آدمی خاطرات مختلف و گاها خاطرات مشترکی با همنوعانش دارد. یکی از خاطرات مشترک بین ما آدم‌ها یادآوری اشعاری است که از کتاب‌های درسی دبستان خود حفظ کرده‌ایم. کسی نیست که شعر «من یار مهربانم» یا «باز باران» را بشنود و لبخندی شیرین پهنای صورتش قرار نگیرد. یکی از دلایلی که اشعار این چنین در خاطرۀ ما قرار می‌گیرند به دلیل آهنگین بودن آنان است. خواندن و شنیدن شعر لذتی خاص دارد و آدمی را به وجد می‌آورد. 
جدای از اشعاری که در کتاب‌های درسی وجود دارد کتاب‌های شعر فراوانی برای کودکان وجود دارد. شعر پر از عاطفه و احساس است و راه خیلی خوبی برای انتقال آموزه‌های مختلف به کودکان. خوشبختانه شاعران حواسشان به این ردۀ سنی بوده است و اشعار خوبی را برای بچه‌ها سروده‌اند از جملۀ آنها می‌توان به کتاب «اتل متل پاییزه» از «غلامحسین مردانیان»، کتاب «ترانه‌های شهر» از «مصطفی رحماندوست، افسانه شعبان‌نژاد و...» و «این روشنایی از کیست؟» از «سید مهدی موسوی» اشاره کرد.

کتاب‌های داستان

داستان‌ها و قصه‌ها یکی از پرمخاطب‌ترین کتاب‌ها در هر ردۀ سنی هستند. زندگی آدم‌ها شبیه یک قصه نانوشته است. برای همین نوع آدمیزاد از شنیدن و خواندن داستان‌های مختلف لذت می‌برد. کودکان هم از این قاعده مستثنی نیستند و به خواندن و شنیدن داستان‌ها علاقه دارند. یکی از خوبی‌های خواندن داستان این است که به فرد اجازه می‌دهد خودش را بگذارد جای شخصیت داستان و یک زندگی کاملا متفاوتی را تجربه کند. در واقع او از این طریق می‌تواند زندگی‌ای که هیچ‌گاه نمی‌توانسته تجربه کند را، تجربه کند. به دلیل همذات‌پنداری کودک با شخصیت‌های داستانی آموزه‌های مختلفی را می‌توان از طریق داستان به صورت غیرمستقیم به کودک آموخت. از این جهت این دست کتاب‌ها حائز اهمیت خاصی هستند. از جملۀ این کتاب‌ها می‌توان به مجموعه «داستان‌های پانچلو» از «مکس لوکیدو»، مجموعه «قصه‌های شیرین جهان» و کتاب «قصه گل‌های قالی» از «نادر ابراهیمی» اشاره کرد.  

کتاب‌های آموزشی

آدم‌ها برای بهتر زندگی کردن نیاز به آموزش دارند. نوع بشر نمی‌تواند بدون آموزش زندگی خود را به درستی جلو ببرد. این آموزش را هم از جاهای مختلفی می‌گیرد. گاهی از طریق آزمون و خطا و گاهی از طریق مشاهده. آموزش از یک طریق دیگر هم امکان‌پذیر است و آن از طریق مطالعه است. آموزش می‌تواند جنبه‌های مختلفی داشته باشد؛ آموزه‌‌های کمک‌درسی، آموزه‌‌های اجتماعی و اخلاقی، آموزه‌های دینی و... . سنین کودکی یکی از بهترین سنینی است که آدم می‌تواند در آن آموزش ببیند. کودکان مستعد آموزشند و آموزه‌های خوب می‌تواند در شکل‌گیری شخصیت بهتری از خودشان کمکشان کند. از جمله کتاب‌هایی که جزء کتاب‌های آموزشی قرار می‌گیرند می‌توان به کتاب‌ «مدرسه دوست‌داشتنی من؛ راهنمای کودک برای برای رویارویی با مشکلات مدرسه» از «مایکلین ماندی»، کتاب «کاشفان دنیا» از «منصوره مصطفی‌زاده» و کتاب «نوزاد جدیدی در راه است» از «امیلی منندز آپونته» اشاره کرد. 

کتاب‌های دینی و مذهبی

دین در فرهنگ کشور ما نفوذ زیادی دارد. در واقع ما از کودکی با دین و آموزه‌های آن خو گرفته‌ایم و با آن رشد کرده‌ایم و بزرگ شده‌ایم. به همین دلیل کتاب‌های مرتبط با فرهنگ دینی یکی از مهم‌ترین کتاب‌های ماست و نویسندگان مختلفی در رابطه با دین کتاب نوشته‌اند. قطعا کتاب‌های دینی بزرگسال برای کودکان قابل استفاده نیست. به همین دلیل نویسندگانی همت کرده‌اند و فرهنگ دینی را با زبانی خیلی ساده و بیانی شفاف برای کودکان نگاشته‌اند. کتاب‌های دینی خودش شامل کتاب‌های مختلفی مثل شعر، داستان، اطلاعات دینی و... این‌ها می‌شود اما چون حائز اهمیت است می‌توان کاملا آن را درون یک دسته‌بندی جداگانه جای داد. از جمله کتاب‌هایی که در این دست کتاب‌ها جا می‌گیرد می‌توان به کتاب «خدایا اجازه» به قلم «غلامرضا حیدری ابهری»، کتاب «خیمه ماهتابی» از «فاطمه سادات موسوی»، کتاب «12قصه از امام علی و یارانش» از «مژگان شیخی»و مجموعه کتاب های خانم کلر ژوبرت مثل «لینالونا»، «خداحافظ راکون پیر» و «به همین سادگی» اشاره کرد.

کتاب‌های تاریخی

بچه‌های سنین آخر ابتدایی بچه‌های پخته‌تری هستند و درک و فهم کامل‌تری نسبت به بچه‌های اوایل ابتدایی دارند. به همین دلیل مثل رده‌های بالاتر کتاب‌های تاریخی هم برایشان نگاشته شده است. هر ملتی تاریخ مخصوص به خودش را دارد. آدمی با خواندن تاریخ می‌تواند اطلاعات خوبی دربارۀ زندگی پیشینیان به دست بیاورد. با فرهنگ ملل مختلف اشنا شود و از آنها برای رسیدن به زندگی و جامعۀ بهتر استفاده کند. تاریخ پر از درس عبرت است که می‌توان از آن یاد گرفت و در ساخت تاریخ جدید آن را تکرار کرد یا نکرد.  از جملۀ این کتاب‌ها می‌توان به کتاب «آریوبرزن» از «ناصر نادری»، کتاب‌های «مرضیه غفار» و کتاب «زندگی‌نامه سید حسن نصرالله» ترجمه «محمدرضا میرزاجان» اشاره کرد. 

کتاب‌های دانستنی (اطلاعات عمومی)

بیراه نگفته‌اند «ز گهواره تا گور دانش بجوی». آدم‌ها همیشه به دانستن نیاز دارند. هر چه دانش انسان بیشتر باشد می‌تواند در بخش‌های مختلف زندگی آن را به کار بگیرد. اگر آدمی از کودکی به دنبال دانستن برود دانسته‌های بیشتری را در وجود خود ذخیره می‌کند. این اطلاعات عمومی شامل بخش‌های مختلفی می‌شود؛ مثل اطلاعاتی دربارۀ زمین و آسمان‌ها، حیوانات و گیاهان و حتی انسان‌ها. از جمله این کتاب‌ها می‌توان به کتاب «سلام من زمین هستم» از «لوکا نوولی»، کتاب «فرمانده بدن» از «شیرین امامی مقدم» و «چگونه یک گیاه تبدیل به نفت می‌شود؟» از «لیندا تاگلیا فرو» اشاره کرد.