روایت بهشتی: معرفی 10 کتاب درباره شهید بهشتی

آیت الله شهید سید محمد حسینی بهشتی، از مبارزان و بنیان‌گذاران فکری انقلاب اسلامی ایران، در حادثه انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیرماه سال 1360 به شهادت رسید. خواندن زندگی‌نامه و خاطرات شهید بهشتی، به ما کمک می‌کند تا هم شناخت بهتری از شخصیت و منش شهید بهشتی داشته باشیم و هم نسبت به تاریخ انقلاب اسلامی، دیدگاه روشن‌تری پیدا کنیم.
مشارکت در تدوین متون تعلیمات دینی در زمان حکومت پهلوی، فعالیت در مرکز اسلامی هامبورگ، تاسیس و مشارکت در حزب جمهوری اسلامی، دبیری شورای انقلاب، مشارکت در تدوین قانون اساسی و ریاست دیوان عالی کشور، بخشی از فعالیت‌های شهید بهشتی است.
در این مطلب، میزبان شما هستیم با معرفی 10 کتاب در مورد زندگی، خاطرات و اندیشه شهید بهشتی.

بهترین کتاب‌ها در مورد شهید بهشتی

1- من محمد حسینی بهشتی هستم

کتاب "من محمد حسینی بهشتی هستم"، زندگی‌نامه خودنوشت شهید بهشتی است. این کتاب، شامل دو مصاحبه با شهید بهشتی در مورد زندگی‌نامه ایشان و دو گزارش از فعالیت‌های مرکز اسلامی هامبورگ در سال 1349 می‌باشد. در پایان کتاب نیز برخی تصاویر و وصیت‌نامه شهید بهشتی آمده است.
اگر مایلید از زبان خود شهید بهشتی با زندگی‌اش آشنا شوید، خواندن کتاب "من محمد حسینی بهشتی هستم" را به شما توصیه می‌کنیم.

در بخشی از کتاب "من محمد حسینی بهشتی هستم" می‌خوانیم:

" از سال 1321 تا 1325 در اصفهان ادبیات عرب، منطق، کلام و سطوح فقه و اصول را با سرعت خواندم که این سرعت و پیشرفت موجب شده بود که حوزه‌ی آنجا با لطف فراوانی با من برخورد کند؛ به‌خصوص که پدرِ مادرم، مرحوم حاج میرمحمدصادق مدرس خاتون‌آبادی، از علمای برجسته بود و من یک ساله بودم که او فوت شد. به نظر اساتیدم، که شاگردهای او بودند، من یادگاری بودم از آن استادشان. در طی این مدت تدریس هم می‌کردم. در سال 1324 از پدر و مادرم خواستم که اجازه بدهند شب‌ها هم در حجره‌ای که در مدرسه داشتم بمانم و به تمام معنا طلبه شبانه‌روزی باشم، چون از یک‌نظر، هم فاصلهٔ منزل تا مدرسه 4- 5 کیلومتری می‌شد و به این ترتیب هر روز مقداری از وقتم از بین می‌رفت، و هم در خانه‌ای که بودیم پرجمعیت بود و من اتاقی برای خودم نداشتم و نمی‌توانستم به کارهایم بپردازم. البته در آن موقع فقط یک خواهر داشتم ولی با عموها و مادربزرگم همه در یک خانه زندگی می‌کردیم. به این ترتیب خانهٔ ما شلوغ بود و اتاق کم. سال 1324 و 1325 را در مدرسه گذراندم و اواخر دورهٔ سطح بود که تصمیم گرفتم برای ادامهٔ تحصیل به قم بروم. این را بگویم که در دبیرستان در سال اول و دوم زبان خارجی ما فرانسه بود و در آن دو سال، فرانسه خوانده بودم ولی در محیط اجتماعی آن روز آموزش زبان انگلیسی بیشتر بود و در سال آخر که در اصفهان بودم تصمیم گرفتم یک دورهٔ زبان انگلیسی یاد بگیرم"

2- روایتی از زندگی و زمانه آیت سید محمد حسینی بهشتی

انتشارات سایان، در ادامه مجموعه کتاب‌های بی‌نظیر خود در موضوع زندگی‌نامه و خاطرات بزرگان تاریخ معاصر ایران، اقدام به چاپ کتاب "روایتی از زندگی و زمانه شهید بهشتی" نموده است.
دانشنامه‌ای بی نظیر و جامع به قلم "جعفر شیرعلی نیا" که از تولد شهید بهشتی تا زمان شهادتش را در بر می‌گیرد و به مهم‌ترین اتفاقات زندگی شهید بهشتی و حاشیه هایش پرداخته‌است. ناگفته‌هایی که فقط در این کتاب پیدا می‌شود چراکه بسیاری از آنچه در این کتاب می‌خوانید و می‌بینید برای اولین بار منتشر می‌شود؛ از اسناد و تصاویر شهید بهشتی گرفته تا بخش های مهمی از مذاکرات شورای انقلاب. نکته دیگری که شما را شگفت زده خواهد کرد پنهان ماندن دیدگاه‌ها و فعالیت‌های تاثیرگذار آیت الله بهشتی است که پس از گذشت سال‌ها عجیب به نظر می‌رسد.

"روایتی از زندگی و زمانه آیت الله سید محمد حسینی بهشتی" در قطع رحلی و با کاغذ گلاسه به صورت رنگی چاپ شده‌است و علاوه بر محتوای شگفت‌انگیزش، حاوی تصاویر ارزشمندی از شهید بهشتی و تاریخ انقلاب اسلامی است.
از بخش‌های جذاب کتاب، فصل چالش‌های قانون اساسی اس که در آن به چالش‌ها و حاشیه‌های جلسات تصویب قانون اساسی با محوریت شهید بهشتی اشاره شده است.

در بخشی از کتاب "روایتی از زندگی و زمانه آیت سید محمد حسینی بهشتی" در ذیل فصل حاشیه های ایران اینگونه می‌خوانیم:

"به روایت ناصر میناچی، استقبال و دید و بازدیدها با بهشتی خیلی زیاد بود و همه می‌خواستند حرف‌های بهشتی درباره تجربه حضور در آلمان را بشنوند. گاه او مجبور بود برای هر گروهی مطالب را دوباره بگوید، تصمیم گرفتند در یکی از جلسات حسینیه ارشاد، بهشتی سخنران باشد و همه مطالب را یک‌جا توضیح دهد، مطهری هم همین نظر را داشت… برخی سوال‌ها کنایه‌دار و برای واردکردن بهشتی به حاشیه‌های آن روزهای جامعه مذهبی بود. از حجاب و وضعیت همسر و دخترش در آلمان پرسیدند. بهشتی گفت: «همسر من و دخترم با روسری و مانتو و جوراب بیرون می‌روند و به نظر من، این حجاب اسلامی است. نه فقط همسر من، هم‌چنین همسر آقای محققی و دختر ایشان چنین حجابی داشتند. اگر این حجاب، غیر اسلامی بود، در طول این سال‌های متمادی از زمان مرحوم بروجردی تا امروز، باید تا امروز برای ما نوشته باشند که آقا این چه مسلمانی است، به ایران برگردید… هم حجاب با چادر، حجاب اسلامی است و هم حجاب با روسری. ما ضد چادر نیستیم اما پوشاندن مو و گردن و پوشیدن مانتویی که خیلی تنگ و چسبان نباشد هم، حجاب اسلامی است. البته لازم نیست خیلی هم گشاد و اُمُّل‌مآب باشد، مانتویی معمولی و عادی و جوراب‌هایی که پا از زیر آن نمایان نباشند، به اضافه‌ی این‌که سعی شود صورت بدون آرایش باشد»"

3- بهشتی در این حوالی

دفتر نشر فرهنگ اسلامی در چهارمین جلد از مجموعه "قله ها به آسمان نزدیک ترند"، به سراغ شهید بهشتی رفته و در کتابی 328 صفحه‌ای، با عنوان "بهشتی در این حوالی"، چند روایت کوتاه از سبک زندگی و سیره علمی و عملی شهید بهشتی را بیان می‌کند.
کتاب بهشتی در این حوالی، شامل چندین روایت کوتاه و مختصر از شهید بهشتی است و سعی کرده از زوایای گوناگون به زندگی شهید بهشتی نگاه کند.

4- تشکیلات بهشتی: نظرات تشکیلاتی شهید بهشتی

کتاب "تشکیلات بهشتی" به قلم "محسن ذوالفقاری" در دفتر نشر معارف منتشر شده‌است. تجربیات شهید بهشتی در کار گروهی و تشکیلات، چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. از فعالیت در انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور گرفته تا تاسیس حزب جمهوری اسلامی. همین مسائل دست‌مایه محسن ذوالفقاری شده تا در کتاب "تشکیلات بهشتی"، از این زاویه به شهید بهشتی نگاه کند. با خواندن این کتاب با نظرات و تجربیات شهید بهشتی در موضوع تشکیلات آشنا می‌شوید.
بد نیست بدانید جامعه‌شناس معروف آمریکایی "تدا اسکاچیل" در یکی از کتاب‌های خود، از شهید بهشتی به عنوان "سازمان‌دهنده قدرتمند" یاد می‌کند. این توصیف نشان‌دهنده‌ی ویژگی ممتاز شهید بهشتی در رهبری و مدیریت گروهی است.
خواندن کتاب تشکیلات بهشتی را به همه علی‌الخصوص کسانی‌که درگیر فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی هستند، توصیه می‌کنیم.

5- او یک ملت بود

کتاب "او یک ملت بود" به قلم توانای "محمدعلی صمدی" توسط انتشارات یا زهرا به زیور طبع آراسته شده‌است. "او یک ملت بود" دوازدهمین مجلد از مجموعه "یاران ناب" است.
کتاب "او یک ملت بود" دربرگیرنده‌ی 40 روایت از زندگی و شهادت شهید بهشتی است. خاطراتی از تولد و کودکی بهشتی تا ایام حضور در آلمان و بعد از آن، تشکیل حزب جمهوری تا شهادتش. روایات کتاب، کوتاه و خواندنی هستند اما از هرچه بگذریم از مقدمه عالی محمدعلی صمدی و اطلاعات نابی که در آن آورده نمی توان گذشت.
"او یک ملت بود" یک کتاب جمع و جور با روایت‌های کوتاه در مورد شهید بهشتی است که در مجموع، برای آشنایی کلی با شهید بهشتی گزینه بسیار خوبی است.

در بخشی از کتاب "او یک ملت بود" می‌خوانیم:

"یک‌بار لامپ اتاق منزل‌مان که محل مطالعه و تحقیق پدر بود، سوخت و از تعاونی دادگستری برای آن‌جا لامپ خریداری شد. ایشان لامپ را پس فرستادند و گفتند: «اینجا اتاق کارهای شخصی خودم هست و لذا لامپ را باید از مغازه‌ای معمولی و با قیمت عادی بخریم.» شاید خیلی‌ها ندانند که ایشان حقوق از دادگستری نمی‌گرفتند و تا آخر، از همان حقوق بازنشستگی آموزش و پرورش استفاده می‌کردند."

6- مسجد آبی: مجموعه خاطرات و اقدامات شهید بهشتی در مسجد امام علی (ع) مرکز اسلامی هامبورگ

کتاب "مسجد آبی: مجموعه خاطرات و اقدامات شهید آیت الله دکتر بهشتی در مسجد امام علی (علیه السلام) مرکز اسلامی هامبورگ" به کوشش "محسن ذوالفقاری" توسط دفتر نشر معارف منتشر شده‌است.
سال‌های حضور شهید بهشتی در آلمان، جای مطالعه جدی دارد. فعالیت‌هایی که شهید بهشتی در آنجا داشته علی‌الخصوص سخنرانی‌ها و طرح بحث‌هایش با دانشجویان، همه و همه قابل استفاده و خواندنی هستند. حالا محسن ذوالفقاری با تحقیق فوق‌العاده‌اش این کار را برای ما راحت کرده.
کتاب مسجد آبی، در 224 صفحه، سال‌های حضور شهید بهشتی در مرکز اسلامی هامبورگ را برای ما روایت می‌کند. روایتی که از جهات متعددی برای ما سودمند است. هم از جهت فعالیت دینی در خارج از کشور و تبلیغ بین المللی. هم از جهت سازمان‌دهی یک تشکیلات دانشگاهی در خارج از کشور.
با خواندن خاطرات شهید بهشتی در کشور آلمان، بیش از پیش متوجه می‌شویم که چه شخصیت عظیمی را از دست داده‌ایم.

7- عبای سوخته: برگ هایی از زندگی شهید سید محمد حسینی بهشتی

کتاب "عبای سوخته"، مشتمل بر بیش از 70 برش از زندگی و خاطرات شهید بهشتی است که انتشارات شهید کاظمی آن را منتشر کرده‌است. در این کتاب با بخشی از خاطرات شهید بهشتی آشنا می‌شویم.
در کتاب "عبای سوخته" که یک جلد از مجموعه "پابرهنه" می‌باشد، تلاش شده تا گوشه‌ای از زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی چند نفر از مسئولین و خدمتگزاران دلسوز جمهوری اسلامی در قالب خاطراتی کوتاه به تصویر کشیده شود که این جلد، اختصاص به شهید بهشتی دارد.
بیشترِ خاطرات کتاب عبای سوخته، از کتاب "سیره شهید بهشتی" تالیف "غلامعلی رجایی" انتخاب شده‌است که در این کتاب، بازنویسی شده. مزیت این کتاب، کوتاه بودن خاطرات است. هر خاطره در یک صفحه یا نهایتا دو صفحه آمده و شما می‌توانید در زمانی کوتاه، مهمان یک برش کوتاه از زندگی شهید بهشتی شوید.

8- الگوی حضور: نگاهی به سیره شهید بهشتی در عرصه تعلیم و تربیت

می توان گفت کتاب "الگوی حضور"، یک کتاب جامع است. کتابی که از یک‌سو زندگی‌نامه و خاطرات شهید بهشتی را جمع‌آوری کرده. از سویی دیگر، نظرات بزرگان و نزدیکان ایشان را در موردشان آورده و از همه مهم‌تر، تحلیلی جامع از الگوی تربیتی شهید بهشتی است. کتابی که هم برای مخاطب عمومی مفید است و هم برای مخاطب تخصصی و فعالین عرصه تعلیم و تربیت، حرف‌هایی برای گفتن دارد.
شخصیت چندوجهی شهید بهشتی غیر قابل انکار است. او هم‌چنان که در مسائل سیاسی فعال و پر جنب و جوش بود، همان‌طور در عرصه فهم دینی و تحصیلات اسلامی در سطح عالی قرار داشت و هم‌چنین در زمینه تعلیم و تربیت فعالیتی جدی داشت. پیشنیه حضور شهید بهشتی در عرصه آموزش و پرورش، به تجربه ایشان در برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی (تعلیمات دینی) در زمان حکومت پهلوی و مشارکت در مدرسه دین و دانش قم برمی‌گردد. البته ورود شهید بهشتی به آموزش و پرورش، به ابتدای دهه 1330 برمی‌گردد که با تدریس درس زبان انگلیسی در دبیرستان حکیم نظامی قم آغاز و پس از سه سال تدریس، و با تاسیس دبیرستان دین و دانش در سال 1333 ادامه پیدا می‌کند و بعد از آن با تشکیل کانون اسلامی دانش آموزان، معلمان و فرهنگیان در سال 1341 و تشکیل مدرسه منتظریه (حقانی) در سال 1342، گسترش می‌یابد.
حضور شخصیتی همچون شهید بهشتی در آموزش و پرورش، چه در قامت معلم زبان انگلیسی و چه در کسوت برنامه‌ریزی متون درسی، حضوری پرمعنا و قابل تامل است. بخشی از توجهی که بهشتی به نظام آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت داشت، از اینجا پیداست. جالب است که شهید بهشتی با برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت در استان‌های مختلف، تلاش می‌کرد تا معلمان تعلیمات دینی، بتوانند مفاهیم کتاب را به خوبی منتقل کنند.
کتاب "الگوی حضور"، به خوبی و با جامعیت، به این وجه از شخصیت و زندگی شهید بهشتی پرداخته و در 340 صفحه، طی 14 فصل، ما را با سیره شهید بهشتی در عرصه تعلیم و تربیت آشنا می‌کند.

در فصل دهم کتاب "الگوی حضور" با عنوان "ویژگی‌های اجتماعی شهید بهشتی"، از زبان "حسین رثایی" مدیر مدرسه رفاه اینگونه نقل قول شده:

"چون من مدیر مدرسه رفاه بودم، زمانی جلسه هیئت امنای مدرسه رفاه تشکیل شد. ایشان طی صحبتی که در این مورد داشتند، به نکته جالبی اشاره کردند و گفتند دوستان عزیز، ما همانطور که خوب صحبت کردن را بلد هستیم، باید خوب گوش کردن را هم یاد بگیریم ولی متاسفانه خوب گوش کردن را بلد نیستیم. بعد به روایتی اشاره کردند که اگر کسی در میان صحبت دوستش حرف بزند، مثل آن است که به صورت دوستش چنگ زده و صورت او را خونین کرده است. خود ایشان به شدت هنر خوب گوش دادن را در خود داشتند"

9- سرچشمه: داستانی درباره زندگی شهید بهشتی

یعقوب توکلی در کتاب "سرچشمه: داستانی درباره زندگی شهید بهشتی"، در 120 صفحه، روایتی جذاب و در عین حال کوتاه از شهید بهشتی به ما ارائه می‌کند.
کتاب "سرچشمه" داستان زندگی یک نویسنده است. نویسنده‌ای که معلم است و مشغول نوشتن کتاب درباره شهیدان است و می‌خواهد در مورد شهید بهشتی هم بنویسد. او در کلاس با دانشجویانش در مورد شهید بهشتی بحث می‌کند و همین صبحت‌ها، دست‌مایه روایت‌ها و سیر داستانی کتاب شده‌اند.

در بخشی از کتاب "سرچشمه" می‌خوانیم:

"عباس‌آقا که تاکنون وارد بحث نشده بود،‌ دستش را بلند کرد و گفت:
- ظاهرا شعاری را هم علیه بهشتی ساخته بودند که در دهان همه مردم بود.
-بله. «بهشتی! بهشتی! طالقانی را تو کشتی» حال آن‌که مرحوم طالقانی از دوستان نزدیک ایشان بود و آقای بهشتی ارادت عمیقی نسبت به ایشان داشت و خود آقای طالقانی حدود 30 سال از زندگی‌اش را در زندان‌های پهلوی گذراند و بیمار و رنجور هم بود. اتفاقا ایشان در حضور جمع هم سکته قلبی کرد. اما محبوبیت مرحوم طالقانی وسیله مناسبی برای تخریب اذهان عمومی نسبت به بهشتی بود. برای اینکه از بحث اصلی دور نشویم باید این مطلب را هم بگویم که هم بنی صدر و هم رجوی سخنرانی تندی علیه یکدیگر ایراد کرد.
بنی صدر مجاهدین خلق را دیکتاتور و شخصیت پرست و استالینیست نامید. در مقابل مجاهدین خلق او را نیروی ریاکار، سازش‌کار و دروغ‌گوی بزرگ نامیده بودند. اما جالب است که این دو در مقابله با امام و انقلاب اسلامی به اشتراک نظر رسیدند. اما همین مجاهدین خلق با حمایت بنی صدر تلاش کردند تا حمایت بیشتری را متوجه خود بکنند. اما وقتی مردم متوجه جدایی راه بنی صدر از انقلاب شدند، دست از حمایت از او کشیدند. وقتی که او اعلام کرد: رهبر من دکتر مصدق است،‌ مردم شعار می‌دادند: حالا که رهبرت مصدق شده، رای ما را پس بده."

10- زیست و اندیشه شهید آیت الله دکتر محمد حسینی بهشتی

کتاب "زیست و اندیشه شهید آیت الله دکتر محمد حسینی بهشتی"، صرفا خاطرات یا زندگینامه شهید بهشتی نیست. این کتاب که در نشر روزنه به چاپ رسیده است، توسط مجموعه نویسندگان نوشته شده است. یادداشت‌هایی که هرکدام بیانگر گوشه‌ای از شخصیت و اندیشه شهید بهشتی است.
با مطالعه این کتاب، نگاهی کلی و جامع به شهید بهشتی پیدا خواهیم کرد که البته جایگزین مطالعه کتاب‌ها و گفتارهای خود شهید بهشتی نمی‌شود.
زندگی و زمانه شهید بهشتی (به قلم سید علیرضا حسینی بهشتی)، روش شناخت اسلام (به قلم میثم محمدی)، انسان در اندیشه شهید بهشتی (به قلم عباس منوچهری)، بهشتی، اخلاق و مبانی اخلاق (به قلم ابوالقاسم فنایی)، رویکرد فطرت محوری در اندیشه تربیتی شهید بهشتی (به قلم محمد دلبری) و حزب و حکمرانی حزبی در اندیشه شهید بهشتی (به قلم داوود فیرحی) از جمله یادداشت‌های منتشرشده در این کتاب هستند.

کتاب‌های معرفی شده در این مطلب را می‌توانید با کد تخفیف: blog1 از سایت پاتوق کتاب تهیه کنید.