کتاب خون دلی که لعل شد (خاطرات رهبری از زندان ها و تبعید دوران مبارزات انقلاب اسلامی) نشر انقلاب اسلامی

روایتی خودگفته از تولد تا پیروزی: معرفی کتاب خون دلی که لعل شد

 کتاب خون دلی که لعل شد، خاطرات حضرت آیت الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) از وقایع دستگیری و حبس و تبعید در دوران مبارزات ملت مسلمان ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) با رژیم ستم شاهی است.

از آنجا که هر انقلابی منادی ظهور ذهنیتی نو، دگرگونی، جابه جایی قدرت و بر هم زدن نظام پیشین است، با تمام خیزش هایی که در اطرافش شکل می گیرد و با تمام افت و خیزهایی که در تمام زمینه های اجتماعی، فرهنگی، اعتقادی و دینی و ... انجام می دهد، می تواند تاثیر عمیق بر جامعه و دوره های مختلف داشته باشد و برای شناخت همه‌ی جنبه های گفته شده جامعه نیاز به آگاهی و انس با مسببان و بانی این انقلابها احساس می شود. یکی از راه‌های آشنایی و دست یافتن به درون‌مایه انقلاب‌ها خواندن این دست از ادبیات چه به صورت ادبیات واقعی‌محور (خاطره، خودنوشت، جستار و تاریخ نویسی و ...) و چه ادبیات داستان‌محور می باشد.

یکی از جنبه‌های کارآمد در ورود به ادبیات واقعی‌محور، خاطره‌نویسی می باشد که نمونه‌های بسیار خوبی در این زمینه نوشته شده است. "خون دلی که لعل شد"  خاطرات حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه ای  از وقایع دستگیری و حبس و زندان‌ها و تبعید دوران مبارزات انقلابی اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی با رژیم ستم‌شاهی است.

"خون دلی که لعل شد" شامل خاطراتی است از شش دوره ی حبس و بازجویی و تبعید و نیز زندگی‌نامه‌ی مختصری که توسط ایشان بیان شده، می‌باشد. کتاب در 389 صفحه و پانزده فصل توسط موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی تهیه و تنظیم و روانه بازار شده و قابل توجه است.   
"خون دلی که لعل شد" به زبان عربی با عنوان "ان مع الصبر نصرا" در بیروت منتشر شده است.

 ادبیات می تواند تک تک لحظه‌های شکل‌گیری هر انقلابی را بازگو کند. تفاوت ادبیات داستانی و تاریخ نویسی در مورد انقلاب این است که  ادبیات می تواند مکنونات قلبی انسان‌ها، تنش‌های روحی بازگوکننده خاطرات و مسائل و مشکلات  آنها را پیش از وقوع انقلاب و مبارزه، در زمان شکل‌گیری انقلاب و پس از آن را درشت نمایی کند و به بوته نقد بسپارد. در مقابل تاریخ با چنین دامنه گسترده و عظیمی نمی تواند پا به میدان بگذارد و این چنین جزئی نگر و موشکافانه نیست.

نکته مهم و در خور توجه، تبحر و دانش عمیق نویسنده و یا راوی خاطرات و  ادبیات واقعی محور انقلاب و مبارزه است. نویسنده ادبیات انقلاب، باید در بسیاری از رشته ها و زمینه های مختلف سیاسی، جامعه شناسی، فلسفی و تاریخی، روان شناختی و دین صاحب اطلاعات کامل و دقیق باشد  و بستر اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و دوران پیش از انقلاب را بشناسد. با بیان دیدگاه‌های خاص خود بتواند راه شناخت شخص گوینده خاطرات و دوره‌ای که انقلاب در آن شکل می گیرد در مسیر صحیح پیش ببرد. اکثر  صاحب نظران  ادبیات و علوم سیاسی براین باورند ادبیات واقعی محور مثل خاطره نویسی خود تاریخی است که روایت گر حوادث مهم و سرنوشت ساز دوره ای خاص است، در حالی‌که تاریخ، دارای قالب خاص خود است و بر اساس ساختار خود، رویدادها را توصیف و تحلیل می کند. اما  ادبیات واقعیت محور  با نگاهی عمیق تر به غور هر حادثه و رویدادی می رود و با استفاده از عناصر داستان نویسی، نثر خوب و صحنه پردازی و توصیف و معرفی اشخاص درگیر ماجرا مباحث و رویدادهای بزرگ و کوچک را جاندارتر و با تاثیر بیشتری روایت کرده و در یادها ماندگار می کند و راه را برای  باور پذیری و پذیرش خاطرات و واقعیتها هموار می کند.

در رویایی با کتاب "خون دلی که لعل شد" نویسنده و راوی همزمان مسیر خوب و درستی را انتخاب کرده و مطالب و اطلاعات را به شیرینی و مطلوبی پیش می برند. کتاب مزین به تصاویر و عکس از نامه های نویسنده است که به زیبایی اثر و ارتباط بهتر با مخاطب کمک کرده است. از آنجایی که خود حضرت ایت الله خامنه ای آشنایی بسیار خوبی با ادبیات داستانی دارند، با استفاده از توانمندی خود با تبحر به شرح وقایع پرداخته اند. توصیف مکان به خوبی انجام شده و احساسات  افراد و راوی به روشنی به مخاطب منتقل می شود.

"خون دلی که لعل شد" چند نگاه دارد: ظلم رژیم پهلوی، جنایتهای ساواک، فضای خفقان آور، تبعید و زندگی خود آیت الله خامنه ای و علاقه شان به زبان عربی، دستمایه‌ی بدیعی برای روایت و خلق کتاب می باشد؛ همچنین از لابه‌لای خاطرات به شخصیت خود راوی و مواجهاتشان با مشکلات و پیشامدها پی می‌بریم و منظر و رویارویشان با مسائل و مسئله مهمی چون انقلاب را در می یابیم.
"خون دلی که لعل شد" ما را می‌برد به سال‌های قبل از انقلاب و ما را می‌نشاند پی شنیدنی‌هایی از زبان اهلش. از زبان کسی که مبارزه را با گوشت و پوست و خونش حس کرده است.

"خون دلی که لعل شد" سراسر روایت است از زبان اول شخص و راوی اصلی. داستان از زمان تولد در شهر مقدس امام رضا شروع می شود و کشیده می شود تا دوران کودکی و مکتب خانه و از اساتید خود در تمام دوران تحصیل و از نقش پدر بزرگوارشان  آیت الله سید جواد خامنه ای نیز یاد کرده اند.

در یکی از زیباترین صحنه ها می‌خوانیم:

"در کودکی وقتی کلاس دوم ابتدایی بودم، عمامه گذاشتم. علت این عمامه گذاری زود هنگام آن بود که در آن دوران، مردم عادت به پوشاندن سر نداشتند. طبیعتا پدر ما حاضر نبود ما کلاه پهلوی به سر بگذاریم، بنابراین چاره ای جز عمامه نبود."  

در فصل پنجم  به شرح ماجرای آشنایی با امام خمینی ، آغاز نهضت انقلاب، برنامه ریزی برای اقدامات انقلابی  و روشنگری در سطح جامعه تا ماجرای پانزده خرداد 42 و دستگیری امام خمینی می پردازند.
یکی از ویژگی‌های کتاب شرح جزئیات زندان‌های رژیم پهلوی است که رهبر انقلاب با توجه به یادداشت‌های پی در پی در زندان‌های مختلف به خوبی توانسته‌اند آن را شرح دهند. یکی از زیباترین و مهم‌ترین خاطرات حضرت آیت الله خامنه‌ای ماجرای تبعیدشان به ایرانشهر است و توضیح می‌دهند که سرآغاز خبرهای انقلاب در ایرانشهر به اطلاع ایشان می رسیده و حادثه 19 دی ماه 1356 و حوادث دیگری مثل  قیام مردم تبریز، یزد و .. نشان از  وقوع حادثه ای بزرگ در کشور بود.

در پایان شایان توجه است اتقان و سندیت کتاب، از همه‌ی کتاب‌های مشابه برتر است زیرا که راوی کتاب شخص رهبر انقلاب بوده  و ایشان در بطن همه ی امور آن دوره می‌باشند. راوی در متن اتفاق‌های مهم سیاسی و اجتماعی سال‌های 1320 تا 1357 بوده و مخاطب با یک روایت مستند بوده و از نزدیک با بخش  مهمی از تاریخ معاصر روبروست.  

"خون دلی که لعل شد" جدای از خاطرات و روایت شیرینی که دارد، سرشار است از حکمت‌ها و درس‌ها و عبرت‌ها. خواندن این کتاب را به جوانان توصیه می کنم.

به قلم "معصومه خوانساری"