همه ساله با پایان ماه محرم و شروع ماه صفر، شور و حال سفر اربعین همه جا را فرا می‌گیرد. در این مطلب، به معرفی کتاب‌هایی با موضوع اربعین حسینی و سفر به کربلا پرداخته‌ایم. کتاب‌هایی که شما را با پای دل، مهمان چای عراقی و موکب‌های باصفای اهالی عراق می‌کند.
سفر اربعین، به قسمتی از سبک زندگی بخشی از ایرانیان تبدیل شده‌است. مسافرتی که با بقیه مسافرت‌های تفریحی و زیارتی فرق دارد. سفری که علی‌رغم سختی زیاد، مشتاقان زیادی دارد. مسافرتی که تا انسان خودش نرود و از نزدیک نبیند، بسیاری از روایت‌هایی از بقیه که می‌شنود را باور نمی‌کند.

پیاده روی اربعین، نمودار انسانیت

در پیاده روی اربعین، از کسی در مورد دین و آیین و نژادش سوال نمی‌شود. همه مهمان امام حسین هستند. آنجاست که تکریم انسانیت در چشمانمان برجسته می‌شود. بخشی از مردم عراق و ایران و حتی کشورهای دیگر، خودشان را برای میزبانی از خیل زائران و مسافران در این ایام آماده می‌کنند. میزبانی از مهمانانی که تفاوت‌های بسیاری دارند. ملیت، نژاد، مذهب و آداب و رسوم هرکسی متفاوت است اما همه این رنگ‌ها و تفاوت‌ها، زیر پرچم محبت امام حسین، رنگ می‌بازد و تنها یک صدا باقی می‌ماند: عشق به امام حسین (ع). تنها عشق امام حسین و نیت زیارت او، کافی است تا در این میهمانی بزرگ، داخل شوی و  دیگر کسی با تو کار ندارد و از تو سوال نمی‌کند. پیاده روی اربعین اتفاقی است که با زندگی انسانی کاملا عجین است. در موکب‌ها و در مسیر پیاده روی، سر و صدای بچه‌ها به گوش می‌رسد. صدای خنده، صدای گریه، صدای شادی و صدای بازی بچه‌ها. همه چیز کاملا طبیعی است. پیاده روی اربعین، نمایشگر بخشی از زندگی ماست. میزبانانی که با خانواده خود میزبانی می‌کنند و این رخداد دینی و انسانی را با زندگی خود هماهنگ کرده‌اند.
پیاده روی اربعین، اتفاقی است که تا تجربه‌اش نکنیم، درک کاملی از آن نخواهیم داشت. اتفاقی که شاید در نگاه اول برای کسی که از دور تماشا می‌کند، کاری غیرعقلانی و غیرمنطقی به نظر برسد. چه دلیلی دارد تا مسیری که می‌شود با ماشین آن را یک ساعته طی کرد، پیاده برویم و خودمان را به سختی بیندازیم؟ این مسئله، تجربه‌ای است که تا آن را از نزدیک نبینیم، نمی توانیم قضاوت درستی از آن داشته باشیم. حالا کتاب‌ها و روایت‌ها، این کار را برای ما آسان کرده‌اند.

بهترین کتاب ها در مورد پیاده روی اربعین

تعدادی از نویسندگان و ناشران، اقدام به چاپ کتاب‌هایی با موضوع پیاده روی اربعین کرده‌اند. کتاب‌هایی در که حوزه‌های مختلف به پیاده روی و سفر اربعین پرداخته‌اند. برخی از آنها داستان و سفرنامه هستند و شما را به حال و هوای کشور عراق می‌برند و با اتفاقات خواندنی و جذاب مسیر پیاده روی و شهرهای نجف و کربلا، آشنایتان می‌کنند، بخشی از آن‌ها نیز تاملات نظری و جامعه شناختی درباره این اتفاق بزرگ هستند و برخی نیز به ابعاد معرفتی و اخلاقی این پیاده روی و سفر، پرداخته‌اند. 
مطالعه این کتاب‌ها به شما کمک می‌کند تا در قدم اول حال و هوای دلتان اربعینی شود، در قدم دوم تحلیلی جامعه شناختی و فرهنگی از پیاده روی اربعین داشته باشید و در قدم سوم، نگاهی کلان و عمیق به موضوع اربعین حسینی و پیاده روی کربلا پیدا کنید. چه تا به حال در پیاده روی اربعین شرکت کرده باشید و چه شرکت نکرده باشید، خواندن این کتاب‌ها برای شما مفید و سودمند خواهد بود.

در ادامه با معرفی 12 کتاب با موضوع اربعین حسینی و پیاده روی کربلا در خدمت شما خواهیم بود.
با ما همراه باشید

بهترین کتاب ها با موضوع اربعین حسینی

1- سر بر خاک دهکده: روایت یک نویسنده از پیاده روی اربعین به همراه چهار محافظش!

کتاب سر بر خاک دهکده، روایت جذاب، شیرین و طناز فائضه غفارحدادی است که در 167 صفحه توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر شده است. فائضه غفارحدادی در سر بر خاک دهکده، روایت سفرش به کربلا و پیاده روی اربعین را نوشته. روایتی خواندنی و البته خنده دار. اگر کتاب‌های قبلی غفارحدادی را خوانده باشید، متوجه میزان خنده دار بودن روایت‌ها می شوید! کشش متن کتاب به گونه ای است که بعید است با شروع کردنش کتاب را کنار بگذارید. سر بر خاک دهکده، مشتمل بر خرده روایت‌هایی است که هرکدام در دو تا سه صفحه چاپ شده اند. غفارحدادی از ابتدای سفرش شروع می کند، با چالش هایی که پیش پای خودش و خانواده‌اش قرار گرفته، بهانه‌هایی که پشت سر هم ردیف می شوند تا پیاده روی اربعین لغو شود. اگر دوست دارید روایتی زنانه از پیاده روی اربعین بخوانید، اگر دوست دارید با دغدغه‌ها و مشکلات مادر سه فرزند در پیاده روی اربعین همراه شوید، اگر علاقه مندید تا با روزمرگی های این سفر شگفت‌انگیز از زبان یک نویسنده خوش ذوق و باریک بین، آشنا شوید و هم‌چنین دوست دارید لحظاتی را با خاطرات کربلا و امام حسین خوش بگذرانید، کتاب سر بر خاک دهکده مناسب این حال و هواست.

در بخشی از کتاب سر بر خاک دهکده می‌خوانیم:

"بعد از نماز که می‌خواهیم راه بیفتیم، سرشماری می‌کنیم. سه نفر نیستند. احتمالا یا وسط نماز به معراج رفته اند و یادشان رفته برگردند! یا اینکه پیام برای نماز نگه می دارمِ بابا را نشنیده اند و در کمترین احتمال، توی صف کباب ترکی اند و اصلا امکان ندارد که گم شده باشند. اگر هم گم شده باشند، قرار است همگی زیر عمود 1400 در ورودی کربلا به هم بپیوندیم."

 

2- موکب رنگی پنگی: خرده روایت هایی از زیارت اربعین

کتاب موکب رنگی پنگی، روایت هایی کوتاه از زائران اربعین حسینی است که به قلم زیبای بهزاد دانشگر در 140 صفحه توسط انتشارات عهد مانا به زیور طبع آراسته شده است. بهزاد دانشگر در کتاب موکب رنگی پنگی، پای درد و دل خادمان چند موکب متفاوت و جذاب در عراق نشسته و روایت آنها را مکتوب کرده است. تنوع راوی‌های کتاب از جمله مواردی است که به جذابیت کتاب افزوده. راوی‌هایی از ایران، افغانستان، ترکیه و عراق که همگی به نحوی به خدمت رسانی به زائران امام حسین در پیاده روی اربعین، مشغول هستند. موکب رنگی پنگی نام یکی از فصل‌های کتاب و در واقع نام انتخابی نویسنده برای یک موکب خاص و متفاوت است. موکبی کوچک پر از مدادرنگی، پارچه و کاغذهای رنگی، پر از عروسک‌های دست ساز و کاموا و یونولیت. یک موکب پر از بازی و شوق و ذوق و سر و صدای بچه ها. موکبی به میزبانی زنان و دخترانی که خودجوش و مردمی خودشان را به عراق می رسانند تا میزبان زائران کوچک اباعبدالله باشند.
این تنها یک بخش از کتاب است و در بخش‌های دیگر با موکب های دیگر و روایت های خادمانش آشنا می‌شوید. اگر تجربه خادمی در موکب‌های پیاده روی اربعین را داشته اید، یا علاقه دارید به پیاده روی از نگاه خادمان موکب‌ها نگاه کنید، مطالعه کتاب موکب رنگی پنگی را به شما پیشنهاد می کنیم.

در بخشی از کتاب موکب رنگی پنگی می‌خوانیم:

"سفر مهران برکات زیادی داشت. توی سال یکی دو سفر با یک گروه جهادی رفتیم روستاها و مناطق محروم. ما یک گروه هنری داشتیم که برای بچه های کوچک برنامه  های هنری می گذاشتیم تا هم بازی کنند و هم کار هنری یاد بگیرند… تماس گرفتند که شبیه همان کارمان توی اردوهای جهادی را می‌خواهیم ایام اربعین توی کربلا انجام بدهیم. می آیی؟ گفتم نه. من می خواهم پیاده روی بروم. بعد فکر کردم حواست را جمع کن. این یک اتفاق دیگر است. داری دوباره می‌گویی دلم…"

 

3- موکب آمستردام

کتاب موکب آمستردام، به قلم توانای بهزاد دانشگر، از جمله کتاب‌های پرفروش با موضوع پیاده روی اربعین حسینی است که توسط نشر عهدمانا به چاپ رسیده است. بهزاد دانشگر این بار در موکب آمستردام به سراغ موکبی خاص و متفاوت رفته و روایت خادمان آن را برای ما به رشته تحریر درآورده. موکبی که خادمینی چند ملیتی دارد. روایت‌هایی که برخی شیرین اند و برخی البته تلخ هستند. موکبی که میزبانانی خاص دارد. مردان و زنانی از خطه افغانستان که حالا در کشور عراق، میزبان زائران امام حسین بودند و هرکدامشان کوله باری از خاطره دارند. افغانستانی هایی که صرفا ساکن ایران نبوده، بلکه شماری از آنها از کشورهای اروپایی به عراق آمده بودند. شما با خواندن خرده روایت‌های کتاب موکب آمستردام، با روایت‌هایی زیبا از این حماسه بزرگ آشنا خواهید شد. موکب آمستردام 135 صفحه دارد و در بخشی از آن اینگونه می‌خوانیم:

"بار اولم هست که می‌آیم کربلا. نفهمیدم اصلا چطور جور شد. راستش را بخواهید مادرم پارسال رفت کربلا. مادرم همیشه از کوچکی دو تا آرزو داشت. می‌گفت دوست دارم اول بروم مکه و بعد کربلا. دو سال پیش توانست با پدرم مکه برود. پارسال همه دخترها با هم صحبت کرده بودیم که برویم کربلا. مادرم که فهمید گفت من هم خیلی دوست دارم بیایم. مادرم دو تا بچه کوچک دارد. گفتم مامان تو برو. گفت نه این خیلی نامردیه. تو نیت کردی من برم؟ گفتم نه دوست دارم اول مادرم برود. خلاصه اینکه پارسال قسمتم نبود…"

 

4- پادشاهان پیاده: خرده روایت هایی از زیارت اربعین

کتاب پادشاهان پیاده، کتاب دیگری از بهزاد دانشگر است که با استقبال زیاد مخاطبان مواجه شده است. پادشاهان پیاده هم مثل دو کتاب دیگر بهزاد دانشگر، خرده روایت‌هایی از پیاده روی اربعین است. البته روایت‌ها، مثل دو کتاب قبلی، روایت‌هایی معمولی و عادی نیستند. بهزاد دانشگر کتاب پادشاهان پیاده را با همکاری محمدعلی جعفری نویسنده نام آشنای کشورمان به نگارش درآورده. راویان این کتاب، بخش وسیعی از زائران امام حسین را شامل می شوند. زائرانی از کشورها و نژادها و قومیت‌های مختلف. در نقل روایت‌ها، سعی شده تا جای ممکن دخل و تصرفی در اصل روایت نشود. پادشاهان پیاده، شما را به دل پیاده روی اربعین می‌برد و هم زمان با نوشیدن یک چای عراقی و یک شربت آبلیموی خنک، گوش جان می سپارید به خاطرات و راویت‌های شیرین زائرین اباعبدالله.

 

5- جوادی کجایی؟: پیاده روی اربعین به روایت یک طنزچی

جوای کجایی؟ یک سفرنامه معمولی نیست بلکه کاملا متفاوت است و قرار است شما را غافلگیر کند. فاطمه تقی زاده، نویسنده جوان و خوش ذوق کشورمان با دوستش فاطمه جوادی، که او هم از قضا از نویسندگان جوان کشورمان است، به سفر کربلا رفته و سفرنامه‌ای طنز برای شما نوشته. سفرنامه‌ای با نثری متفاوت و دلنشین. چیزی میان سنت و مدرنیته! کلمات و عباراتی که قدیمی و کهن اند اما با هشتگ های امروزی مزین شده‌اند. سفرنامه جوادی کجایی را از دست ندهید و لحظاتی کوتاهی را با خنده، مهمان فاطمه تقی زاده باشید. این کتاب را به علاقه‌مندان به طنز و کسانی که دوست دارند با روایت‌های پیاده روی اربعین بیشتر آشنا شوند، توصیه می‌کنیم.
کتاب جوادی کجایی 104 صفحه دارد و انتشارات شهید کاظمی آن را منتشر کرده است.

در بخشی از کتاب جوادی کجایی می‌خوانیم:

"چند قدم بالاتر از #المنار، هتلی پدر و مادردار و جلیل‌القدری بود که اهل فن (بانو جوادی) ایشان را مشکوک به ابتلا به وای‌فای رایگان دانسته، ما را به استفاده ابزاری از سرویس چاییِ لابی هتل و ناخنک زدن به انبار عظیم وای‌فای‌شان تشویق می‌کردند.
شک‌مان زمانی بدل به یقین گشت که دیدیم مولایان فسفری پوشی که دو نفر به دو نفر به نگهبانی از #المنار می‌ایستند، پس از آنکه به گاه ورود و خروج، نیک استنطاق‌مان کردند و از وجود #نشان_فیروزه_ای_رنگ بر گردن‌مان مطمئن شدند، سر بر جیب مراقبت فرو برده #تلگرام چک می‌کنند!"

 

6- چای عراقی: مجموعه داستان گروهی اربعین

کتاب چای عراقی، متشکل از چند داستان کوتاه با موضوع اربعین است که توسط نویسندگان مختلف نوشته شده و محمدرضا شرفی خبوشان آن‌ها در این کتاب جمع‌آوری کرده است. داستان‌هایی که هرکدام از زاویه‌ای خاص به ماجرای پیاده روی اربعین نگریسته اند. محمدرضا شرفی خبوشان، بهاره عاصمی نیا، فهیمه شاکری مهر، مینو رضایی و مجید قیصری از جمله نویسندگانی هستند که داستان کوتاه‌هایشان در کتاب چای عراقی چاپ شده است. اگر به داستان کوتاه علاقه مندید، اگر می خواهید در موضوع اربعین و پیاده روی نجف تا کربلا داستان کوتاه بخوانید، مجموعه چای عراقی، یک مجموعه داستان کوتاه خواندنی است که در 135 صفحه توسط دفتر نشر معارف منتشر شده است.

 

7- ستون 1453

کتاب ستون 1453، کتابی که نحوه جمع‌آوری و نوشتنش خودش سوژه یک داستان است! مسلم ناصری، نویسنده‌ای که روایت‌های این کتاب را بازنویسی و منتشر کرده، در مقدمه اصل ماجرا را توضیح می دهد. ناصری زمانی که در سال 1395، راهی پیاده روی اربعین شده بوده، تصمیم داشته بعد از برگشت، سفرنامه‌ای بنویسد اما اتفاقی عجیب در راه برگشت، او را از نوشتن سفرنامه منصرف می کند و زمینه ساز تولد کتاب ستون 1453 می شود. سررسیدی که در میانه راه در دل یک اتفاق مهیب، خیلی خیلی اتفاقی به دست مسلم ناصری می رسد و می شود دست‌مایه بازنویسی این کتاب.
شما هم اگر مثل من کنجکاو شدید که از این داستان پیچیده و البته عجیب سر در بیاورید، کتاب ستون 1453 را بخوانید و از این سفرنامه عجیب و غریب، لذت ببرید.

 

8- احضاریه

رمان احضاریه به قلم علی موذنی، از جمله کتاب‌های پرفروش با موضوع پیاده روی اربعین است که به همت انتشارات اسم منتشر شده است. احضاریه، داستان خبرنگاری است که با اصرار یکی از دوستانش راهی سفر کربلا می شود. علی موذنی در رمان احضاریه با رفت و برگشت بین زمان گذشته و زمان حال، توانسته مضمون جذابی را رقم بزند. اگر به دنبال مطالعه رمانی خوشخوان و جذاب با مضمون پیاده روی اربعین و زیارت امام حسین هستید، رمان احضاریه یکی از گزینه هایی است که می‌توانید به آن فکر کنید.

 

9- مادرلند: شور و شیرین، از سفر اربعین به روایت فاطمه تقی زاده

از فاطمه تقی زاده، علاوه بر کتاب جوادی کجایی؟، کتاب دیگری نیز به نام مادرلند، منتشر شده. کتابی از نشر جمکران که سفرنامه‌ای دیگر از پیاده روی اربعین است. نثر فاطمه تقی زاده صمیمی و بدون تکلف است. شما در کتاب مادرلند با یک سفرنامه بی‌تکلف و ساده مواجه هستید که به راحتی می توان با آن ارتباط گرفت و از میان کاغذ و کتاب، زائر امام حسین و راهی پیاده روی اربعین حسینی شد. کتاب مادرلند روایتی شفاف و صیمیمی از دیده‌ها و شنیده‌های فاطمه تقی زاده در مسیر پیاده روی نجف تا کربلاست.

 

10- قدم عاشقی: حرکت کاروانی اربعین؛ امتداد عاشورا تا ظهور

کتاب قدم عاشقی، مجموعه مباحث مطرح شده استاد محمدرضا عابدینی است که توسط تنی چند از شاگردان ایشان به رشته تحریر درآمده و دفتر نشر معارف آن را منتشر کرده است. قدم عاشقی، سلسله سخنرانی‌های استاد عابدینی با موضوع پیاده روی اربعین و حادثه اربعین حسینی است که مطالعه آن، معرفت و شناخت ما نسبت به این حادثه عظیم دینی را بیشتر می‌کند. کتاب از سه گفتار اربعین و ظهور حق در طول تاریخ، اربعین امتداد عاشورا تا ظهور و شرح زیارت نامه اربعین تشکیل شده است. هرکدام از گفتارها مشتمل بر چندین بخش است. مطالعه این کتاب را به تمامی علاقه مندان به مباحث معرفتی اربعین حسینی پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب قدم عاشقی اینگونه می‌خوانیم:

"اهداف و استراتژی های سه‌گانه‌ای که جریان عاشورا آن را هدف خود قرار داده بود، در حرک کاروانی اربعین ادامه پیدا می‌کند و به زیبایی هرچه تمام‌تر، در آن نمایان می‌شود. همان‌طور که عاشورا جلوه "اشداء علی الکفار رحماء بینهم" در سایه ولی حی بود، اربعین جلوه‌گاه روابط ولایی مومنین با یکدیگر ذیل عنایت امام است؛ به گونه‌ای که امروزه زیباترین جلوه‌های محبت میان مومنین در کنگره عظیم اربعین قابل مشاهده و الگوبرداری است…"

 

11- پیاده روی اربعین: تاملاتی جامعه شناختی

کتاب پیاده روی اربعین: تاملاتی جامعه شناختی، مجموعه مقالات نویسندگان مختلف حوزه جامعه شناسی در موضوع پیاده روی اربعین است که به کوشش محسن حسام مظاهری و در نشر آرما به چاپ رسیده است. اگر علاقه مندید با یک روایت جامعه شناختی از آیین پیاده روی اربعین آشنا شوید، کتاب پیاده روی اربعین: تاملاتی جامعه شناختی یک پیشنهاد خیلی خوب است. از جمله مقالاتی که در این کتاب آمده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 
«تشیع پساصدام و پایان سندرم حسرت جغرافیای مقدس در تشیع: جامعه شیعی به مثابه جامعه ای در فراق» نوشته جبار رحمانی، «اربعین؛ دانسته ها و نادانسته ها از منظری اجتماعی» به قلم مهدی سلیمانیه، «میزبانان اربعین» اثر احمد شکرچی، «از نهادی شدن آیین اربعین تا عرفی شدن امر قدسی» نوشته محمدرضا پویافر، «حاد واقعیت ژان بودریار؛ بررسی شایعات رسانه ای درباره آیین پیاده روی اربعین» به قلم محسن امین، «دعوت شده ام به زیارت رنج آلود / ادراک و تجربه زیسته زائران پیاده ایرانی در عراق» نوشته ندا رضوی زاده و «اربعینِ ایرانی؛ رشد تصاعدی آمار ایرانی ها در پیاده روی اربعین: دلایل و پیامدها» تالیف محسن حسام مظاهری.

 

12- اربعین، جهانی دیگر

کتاب اربعین، جهانی دیگر، ما حصل نشستی تخصصی با موضوع بررسی پدیده عرفی شدن و نسبت آن با اربعین حسینی است که توسط مسعود معینی پور تدوین شده و به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی و انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. در کتاب اربعین، جهانی دیگر شاهد تلاش نویسندگان کتاب برای استفاده از ظرفیت‌های جامعه ساز و تمدن ساز موجود در اربعین و پیاده روی اربعین هستیم. 
اربعین؛ الهیات اجتماعی و تمدن‌زایی اسلامی، ظرفیت‌های اربعین در تحقق جامعه منتظر مهدوی، اربعین و ارتباطات فرهنگی، جایگاه قیام حسینی در حرکت تاریخ، فهم اربعین در چارچوب مفهوم اجتماعی، ظرفیت‌های سیاسی‌ـ اجتماعی اربعین، ظرفیت‌های تمدنی اربعین: نشانه‌هایی به رهایی، خرده‌روایت‌هایی از راهپیمایی اربعین، ابررویداد اربعین جلوه‌ای از گردشگری دینی عناوین بخشی از مقالات مطرح شده در این کتاب هستند. 

به قلم "احمد کفیل الناس"

---

کتاب‌های معرفی شده در این مطلب را می‌توانید با کد تخفیف: blog1 از سایت پاتوق کتاب تهیه کنید.

---