انتخاب کتاب مناسب برای کودکان
سادهترین روش انتخاب کتاب مناسب برای کودکان
انتخاب کتاب مناسب برای کودکان میتواند چالش برانگیز باشد، بهخصوص که گزینههای بسیار زیادی در کتابفروشیها وجود دارد. بههمیندلیل باید هنگام انتخاب، نکاتی مانند محدوده سنی، میزان علاقه کودک، موضوع کتاب، نویسنده داستان، سبک نگارشی و تصویرسازیهای کتاب را در نظر بگیرید. بهطورکلی، کتاب مناسب باید برای کودکان، سرگرمکننده، جذاب و آموزشی باشد. در این مقاله سعی داریم با ارائه یک راهنمای خرید کتاب برای کودک به والدین کمک کنیم تا بهترین انتخاب را برای فرزندانشان داشتهباشند.
راهنمای خرید کتاب برای کودک: روشهای انتخاب کتاب مناسب برای کودکان
گروه بندی سنی در انتخاب کتاب مناسب برای کودکان
کتابهای کودکان اغلب بر اساس محدوده سنی آنها دستهبندی میشوند، بنابراین حتماً کتابی را انتخاب کنید که مناسب سن کودک باشد. سطح مطالعه و محتوای کتاب هم باید متناسب با سن و سطح مطالعه کودکان باشد. گروه بندی سنی کتابهای کودکان از این جهت مهم است که به والدین کمک میکند تا اطمینان حاصل کنند که محتوا و واژگان کتاب برای آن مرحله از رشد کودک مناسب است. کتابهای کودکان خردسال معمولاً زبان ساده، فونت درشت و تصاویر رنگارنگ دارند تا حواس آنها را درگیر و تخیلشان را تحریک کند. این کتابها دارای جملات کوتاهتر هستند تا کودکان بتوانند بهراحتی داستان را بفهمند و اطلاعات را حفظ کنند.بیشتر بخوانید: اهمیت قصه گویی برای کودکان؛ بگذارید کودکان با قصهها بزرگ شوند!
همانطور که کودکان بزرگتر میشوند و در مراحل مختلف رشد شناختی پیشرفت میکنند، تواناییها و علایق خواندن آنها نیز تغییر میکند. بههمین دلیل است که کتابهای کودکان و نوجوانان بزرگتر، زبان و مضامین پیچیدهتری دارند و اغلب به موضوعات چالشبرانگیزتر و بالغانهتر میپردازند و فرصتی برای یادگیری، افزایش دانش، تفکر انتقادی و خلاقیت فراهم میکنند.
توجه به تصاویر کتاب برای انتخاب کتاب مناسب برای کودکان
کتابهای مصور فواید فوق العادهای برای کودکانی که در مراحل اولیه رشد مهارتهای مطالعه هستند، به ارمغان میآورند. وجود تصاویر در کنار متن، ابزار ارزشمندی را برای کمک به کودکان در ایجاد درک، تسلط، واژگان و سایر مهارتهای پایهای سواد ارائه میدهد. تصاویر موجود در یک کتاب مصور باعث زنده شدن کتاب و خلق یک نقشه راه بصری برای کودک میشود. بیشتر بخوانید: فهرست ده کتاب پرفروش کودکراهنمای خرید کتاب برای کودک میگوید کودکان قبل از شروع به شنیدن داستان، به تصویرهای کتاب توجه میکنند. در حالیکه شما در حال خواندن کلمات یک کتاب مصور هستید، کودک به تصاویر نگاه میکند و احتمالاً جزئیات کوچک زیادی را میبیند که شما هرگز متوجه آنها نمیشوید. در بهترین کتابهای مصور، تصاویر و کلمات مکمل یکدیگرند اما در برخی از کتابهای تصویری فاقد کلمه، تصاویر آنقدر قدرتمند هستند که به هیچ کلمهای نیاز ندارند. این کتابها در هر سنی میتوانند برای کودکان بسیار لذتبخش باشند؛ کوچکترها میتوانند به تنهایی کتاب را بخوانند و بزرگترها میتوانند مهارتهای داستانگویی خود را توسعه دهند.
هنگام انتخاب کتاب مناسب برای کودکان، میتوانید با یادآوری این 5 فایده مهم کتابهای مصور، انتخاب هوشمندانهتری داشتهباشید: ایجاد مهارتهای زبانی: وقتی بچهها شروع به صحبت کردن و ساختن جملات میکنند، یاد میگیرند صداها و الگوهای زبان گفتاری را تشخیص دهند که بهعنوان آگاهی واج شناختی شناخته میشود. اشعار ریتمیک بسیاری از کتابهای تصویری به کودکان کمک میکند تا آگاهی واج شناختی را توسعه دهند و تمرین کنند. آنها حتی از تصاویر برای یادگیری نام اشیاء جدید هم استفاده میکنند. مثلا میتوانید از کودک بپرسید: «میتوانی به من نشان بدهی تمساح در این صفحه کجاست؟» یا «کلمه تمساح با چه حرفی شروع میشود؟»
شناسایی توالی رویدادها: با سازماندهی توالی رویدادها در یک داستان، بچهها میتوانند توانایی خود را برای درک آنچه میخوانند، افزایش دهند. تسلط بر این مهارت با شناسایی ابتدا، میانه و پایان و خلاصه کردن وقایع کلیدی که (به ترتیب) در طول داستان اتفاق میافتند، شروع میشود. تصاویر به خواننده یادآوری میکند که در طول داستان چه اتفاقی افتاده است. علاوهبراین، کتابهایی که پر از تصاویر هستند، بچهها را تشویق میکنند تا در مورد آنچه قرار است اتفاق بیفتد، پیشبینی و استنباط کنند.
بهبود درک مطلب: کتابهای غنی از تصاویر و عکسهای جذاب، به درک بهتر مطالب کمک میکنند. تصاویر میتوانند دانش پسزمینه مهمی را ارائه دهند و بر اساس آنچه در داستان اتفاق میافتد، در ذهن خواننده معناسازی کنند.
ایجاد عشق به مطالعه: تصاویر یک کتاب مصور میتوانند مسحورکننده، جذاب و الهامبخش باشند و داستانی جدید را در ذهن خواننده رقم بزنند. در هنگام خرید کتاب مناسب برای کودکان به یاد داشتهباشید که یکی از عناصر کلیدی کتابهای مصور ایجاد شادی و یک تجربه خواندنی سرگرمکننده و جذاب برای کودکان است. کتابهای تصویری نسبت به کتابهای بدون تصویر، در جلب توجه کودکان بهتر عمل میکنند. وقتی بچهها از تصاویر کتابها لذت میبرند، ممکن است بخواهند همان کتاب را بارها و بارها بخوانند و این یعنی جرقه عشق به مطالعه!
یادگیری اجتماعی عاطفی: موضوع کتابهای مصور میتواند با نمایش نشانههای اجتماعی و تفاوتهای فرهنگی، مشوق رشد اجتماعی-عاطفی کودکان باشد. کتابهایی که رفتارهای اجتماعی را نشان میدهند، به تقویت مهارتهای زبانی اجتماعی و تقویت رفتارهای مثبت نیز کمک میکنند. کتابهای مصور همچنین موضوعات دشواری مانند ترس، غم، ریسک کردن، ایجاد دوستی، خودکنترلی و موارد دیگر را مورد توجه قرار میدهند. این کتابها راهحلهایی را برای بچهها فراهم میکند تا موضوعات چالشبرانگیز را در قالبی که برایشان قابل دسترس است، بررسی کنند. تصاویر موجود در یک کتاب میتواند به بچهها کمک کند تا با شخصیتها و محیطی که به تصویر کشیده شده است، ارتباط برقرار کنند. کتابهای تصویری با شخصیتهای اصلی خود درباره هویتها، نژادها، فرهنگها و تواناییهای مختلف صحبت میکنند و به بچهها اجازه میدهند خودشان را بهجای قهرمان داستان تصور کنند.
توجه به موضوع کتاب برای انتخاب کتاب مناسب برای کودکان
خواندن کتاب راهی عالی برای گسترش دانش زمینه و باز کردن ذهن کودکان به دنیای پیچیده و وسیع بیرون است. شما میتوانید در هنگام انتخاب کتاب مناسب برای کودکان به قفسه کتابهای تصویری غیرداستانی عالی مراجعه کنید که کودک شما میتواند در آنها با موضوعات متنوعی مانند شخصیتهای واقعی الهامبخش، ماجراهای تاریخی، مسائل جهانی و هنر روبرو شود. کتابهای کودکانه درباره خانوادههایی که در کشورهای دیگر زندگی میکنند، فرزندتان را در معرض فرهنگهای دیگر قرار میدهد یا مثلاً کتابهای واقعی یا داستانی درباره حشرات، خفاشها، حیوانات، هنر، چیزهای مکانیکی یا حرفههای غیرمعمول، میتواند مسیر ذهنی کودک تا بزرگسالی و حتی سمت و سوی علاقه او را مشخص کند.بیشتر بخوانید: مجموعه کتابهای کودک و نوجوانی که باید در هر خانه باشدراهنمای خرید کتاب برای کودک میگوید رویارویی با موضوعات گوناگون و متنوع به کودکان کمک میکند تا مهارتهای خواندن خود را بهبود بخشند. خوانندگان مسلط بهجای خواندن هر کلمه، پیشبینیهایی در مورد برخی از کلمات، انجام میدهند. این کار به آنها امکان میدهد بهجای تمرکز بر خواندن تک تک کلمات، بر معنای آنچه میخوانند، تمرکز کنند.
اگر نیاز به خرید کتابهای کودکان برای یک کودک بیمیل به مطالعه دارید، باید روی موضوعاتی تمرکز کنید که با علایق و سرگرمیهای او مطابقت داشتهباشند. اگر فرزند شما به موضوع خاصی علاقهمند باشد، انگیزه بیشتری برای مطالعه در مورد آن خواهد داشت و احتمالاً آنچه را که میخواند، بهتر درک میکند، چرا که مطالعه درباره مورد موضوعی که کودک در مورد آن آگاهی داشتهباشد، نسبت به مطالعه در مورد چیزی که چیزی از آن نمیداند، سختتر است. ازسویدیگر، توجه به موضوع کتاب برای کودکان به چند دلیل بسیار مهم است: تشویق عادات مطالعه: وقتی کودکان با موضوع کتابی آشنا میشوند که به آن علاقه دارند، احتمال کشش آنها به مطالعه افزایش مییابد.
تقویت واژگان: خواندن کتاب در حیطه موضوعات مختلف، دایره لغات کودکان را تقویت و به آنها کمک میکند تا کلمات جدید و معانی آنها را درک کنند. همچنین به آنها کمک میکند تا بهتر ارتباط برقرار کنند و افکار خود را با وضوح بیشتری ببینند.
تقویت خلاقیت: خواندن انواع مختلف کتاب، تخیل و خلاقیت کودکان را تقویت میکند، به آنها اجازه میدهد ایدههای جدید را کشف کنند، تفکر انتقادی داشتهباشند و افکار و ایدههای خود را تولید کنند.
ایجاد حس همدلی: کتابهایی با موضوعاتی مانند احساسات، مسائل اجتماعی و تنوع فرهنگی میتوانند به کودکان کمک کنند تا افراد با پیشینههای مختلف را درک و با آنها همدلی کنند و مهربانی، شفقت و پذیرش را یاد بگیرند.
تقویت یادگیری: کتابهایی با موضوعات مختلف به کودکان کمک می کند تا در حوزههای مختلف تاریخی، علمی، هنری و غیره اطلاعات کسب کنند. این موضوع میتواند افق دید آنها را گسترش دهد.
توجه به کیفیت و جنس کتاب در راهنمای خرید کتاب برای کودک
محققان تعاملات بین 72 والد و کودک نوپای 24 تا 36 ماهه را بررسی و تعاملاتشان را حین خواندن کتابهای دیجیتالی با کتابهای سنتی مقایسه کردند. بر اساس این مطالعه والدین در حین خواندن نسخه چاپی، بیشتر با فرزندان خود صحبت میکردند و کودکان به نوبه خود بیشتر به آنها پاسخ میدادند. کودکانی که بیشتر مستعد طغیانهای عاطفی هستند نیز هنگام مطالعه از روی کتاب، بهتر به والدین خود پاسخ میدهند. اما در این میان، کیفیت و جنس کاغذ کتابهای چاپی نیز به دلایل زیر، از جنبههای ضروری انتخاب کتاب مناسب برای کودکان است: دوام: کودکان، بهویژه خردسالان، ممکن است هنگام دست زدن به کتابها خشن یا بیاحتیاط باشند و این میتواند منجر به ساییدگی و پارگی کتاب شود. کاغذهای با کیفیت بالا، ماندگاری کتاب را تضمین میکنند.
خوانایی: کاغذ بیکیفیت میتواند خواندن و درک کلمات و تصاویر را دشوار کند اما کاغذهای باکیفیت به بهبود خوانایی کتاب و درک راحتتر متن کمک میکنند.
سلامت: برخی از کاغذهای وارداتی با کیفیت پایین ممکن است حاوی مواد شیمیایی سمی مانند سرب یا جیوه باشند که وقتی کودکان برای مدت طولانی از آنها استفاده میکنند، باعث آسیب به پوست و ریه شوند.
حفظ محیط زیست: کاغذهای سازگار با محیط زیست، آگاهی حفاظت از محیطزیست را ارتقا و به کودکان در مورد اهمیت حفظ طبیعت آموزش میدهند.
ظاهر و بافت: انتخاب کتابهایی که از کاغذ باکیفیت با بافت و ضخامت خوب ساخته شدهاند، جذابیت کتاب را افزایش میدهد و مطالعه را لذتبخش میکند.
توجه به علایق در انتخاب کتاب مناسب برای کودکان
بهترین راهبرد در انتخاب کتاب مناسب این است که کتابهایی برای کودکان بخرید که برای آنها سرگرمکننده باشند، اما در عینحال وجهه آموزشی یا فرهنگی نیز داشتهباشند. به دنبال محتوای جالب، تصاویر جذاب، واژگان متنوع و الگوهای زبانی قابل پیشبینی باشید. سپس به حجم کتاب و تعداد کلمات هر صفحه فکر کنید. سعی کنید به تدریج کتابهای طولانیتر را انتخاب کنید تا دامنه توجه کودکتان وسعت پیدا کند. کتابهایی با موضوعات مختلف انتخاب کنید تا کودک را در معرض ایدهها و تجربیات جدید قرار دهید. همچنین از محتواهای مختلف آگاه باشید و سعی کنید کتابهایی را انتخاب کنید که کودک شما را با انواع ادبیات آشنا کند.
اگر کودک شما مجذوب کتابی نیست یا با دیدن آن هیجانزده نمیشود، علاقهای به خواندن آن هم نخواهد داشت. اما نگران نباشید چون دستورالعملهای راهنمای خرید کتاب برای کودک میتواند به شما در خرید کتاب مناسب برای کودکان کمک کند. کودکان شگفتی و هیجان را دوست دارند، بنابراین کتابهایی برای کودکان بخرید که هردوی اینها را ارائه دهد و کودک را در خود غرق کند.
توجه به نویسنده کتاب در راهنمای خرید کتاب برای کودک
نویسندههای ادبیات جهان، هرکدام سبکهای زبانی متفاوتی دارند. شکسپیر دقیقاً شبیه رولد دال نیست و رولد دال نیز با هانس کریستین اندرسن بسیار متفاوت است. کودک خود را در معرض نوشتههای مختلف از بهترین نویسندههای جهان قرار دهید تا تنوع در مطالعات او ایجاد شود. آشنایی با انواع ژانر ادبیات نیز به کودک کمک میکند تا به یک خواننده مسلط تبدیل شود. در نهایت، فقط کتابهایی را بخرید که میدانید فرزندتان بارها و بارها به آنها مراجعه میکند و واقعاً آنها را دوست دارد.
توجه به سبک نگارش
گاهی بهترین راه برای اینکه کودکتان را در معرض کلمات «نادر» قرار دهید، آشنایی او با انواع سبک نگارش است و هر چه کودک شما این کلمات را بیشتر بشنود، احتمال اینکه آنها را به خاطر بسپارد، بیشتر میشود. وقتی فرزندتان از شما میخواهد یک کتاب را برای بیستمین بار برایش بخوانید، دایره لغات غنی او توسعه خواهد یافت. قافیه، ریتم و تکرار نیز از عناصر محبوب بچهها هستند. بچهها دوست دارند پیشبینی کنند چه کلمهای به دنبال دیگری میآید و کتابهای شعر به آنها کمک میکنند تا این کار را انجام دهند. اشعار کودکانه راهی فوقالعاده برای معرفی ریتم و قافیه به کودک هستند.
سخن پایانی
در این مقاله درباره انتخاب کتاب مناسب برای کودکان صحبت کردیم. یک کتاب خوب همیشه سرشار از تصاویر جذاب، موضوعات متنوع و سرگرم کننده است. شما چه تصوری از یک کتاب خوب کودک دارید؟ نظراتتان را به این فهرست راهنمای خرید کتاب برای کودک بیفزایید.
منابع: https://readingpartners.org/blog/picture-books-develop-literacy-skills/#:~:text=Illustrations shown alongside text offer,visual roadmap for the story.
https://www.weforum.org/agenda/2021/12/print-books-tablets-reading-toddlers-education/#:~:text=A study found that when,of their interactions are better.
http://www.childrens-books-and-reading.com/buy-childrens-books.html